Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

ad aliquem Ter

  • 1 mitto

    mīsī, missum, ere
    1) бросать, метать, кидать, швырять (tela tormentis Cs; lapĭdes fundā L; tesseram H, O; fulmina inimīca alicui rei H; aliquid in faciem alicujus Pt); свергать, сбрасывать (aliquem, aliquid ex, ab и de aliquā re)
    corpus saltu ad terram m. Vспрыгнуть на землю
    aliquem in fabulas m. погов. Q — сделать кого-л. притчей во языцех
    2) (вы)пускать (sagittas emĭnus L; radīces Col)
    m. florem PMрасцветать
    sanguinem m. alicui мед. CC, Sen, Pt — пускать кровь кому-л.
    3) юр. вводить ( aliquem in possessionem C)
    4) ввергать, ставить ( aliquem in summa pericula Lcn)
    5) посылать, отправлять (aliquem, aliquid ad aliquem или alicui)
    m. aliquem alicui auxilio C и in auxilium Just — послать кого-л. кому-л. на помощь
    missus quaerere aliquem O — посланный на поиски кого-л.
    m. aliquem morti Pl и ad mortem C — предать кого-л. смерти
    m. exercitum sub jugum Cs, Lпропускать войско под ярмо (в знак подчинения, сдачи)
    7) сопровождать (Mercurius animas sub Tartara mittit V)
    8) готовить (funera и exitium alicui V)
    9) внушать, наделять, одарять (mentem alicui m. V)
    10) посвящать (librum ad aliquem m. C); преподносить, приносить ( munĕra cinĕri alicujus V)
    11) доставлять, поставлять (ebur V; tura O)
    aliquid in scaenam m. H — писать что-л. для театра
    12) писать, сообщать, доносить, посылать (alicui salutem m. O; ad Caesarem m. Cs)
    misit ei, ut veniret Ter — он написал (велел сказать) ему, чтобы (тот) прибыл
    aliquid in acta m. Sen — вносить что-л. в списки, вести запись чего-л.
    13)
    а) испускать, излучать ( lucem in terras C)
    m. vocem pro aliquo C — поднять свой голос в защиту кого-л.
    б) изъявлять, выражать, проявлять, обнаруживать ( signa timoris Cs); выпускать, выделять (vaporem, fumum Lcr)
    14)
    а) отпускать (aliquem Ter etc.)
    m. aliquem intro Plвпустить кого-л
    б) выпускать (leonem e cavea rhH.); распускать ( senatum Cs); увольнять ( legiones C); отпускать на волю, освобождать (servum manu m. Pl, C etc.)
    m. uxorem или uxorem missam facere Suразвестись с женой
    15) оставлять, бросать, отказываться (odium L; inanes spes H); отбрасывать ( timorem V); кончать, прекращать ( certamen V); переставать
    m. или missum facere aliquem Ter etc. — оставить кого-л. в покое
    16) обходить молчанием, умалчивать, не упоминать, пропускать (aliquem, aliquid или de aliqua re)

    Латинско-русский словарь > mitto

  • 2 duco

    dūco, dūxī, ductum, ere
    1) водить, вести (aliquem secum Pl; aliquem intro ad aliquem Ter; equum loro L; iter ducit ad urbem O)
    d. funera, pompam O (exsequias PM) — следовать в похоронной процессии
    d. aliquem ad mortem C — вести кого-л. на казнь
    se d. ad aliquem Pl — отправиться к кому-л.
    d. curru aliquem victorem H — везти кого-л. как победителя в колеснице
    d. originem ab aliquo H — вести свой род от кого-л.
    Janus, quod ab eundo nomen est ductum C — Янус, имя которого произведено от глагола ire
    2)
    а) воен. вести за собой ( exercitum ab Allobrogibus in Segusiavos Cs); предводительствовать, командовать (d. primum pilum Cs)
    3) стоять во главе, быть главным (первым) (d. familiam C; d. classem disci pulorum Q)
    4) проводить (aquam per fundum alicujus C; fossam Cs, L; vallum Cs, L; sulcum Col; lineam, orbem Q); прокладывать ( viam L)
    5)
    а) производить, выделывать, создавать (vivos de marmore vultus V; ocreas argento V; effigiem alicujus aere Ap)
    б) слагать, сочинять (epos H; versūs, carmina O)
    6)
    а) тянуть, вытягивать, протягивать
    d. vaginā ferrum O (ensem Sil) — извлекать меч из ножен
    d. remos O — работать вёслами, грести
    nunc volucrem laqueo, nunc piscem d. hamo O — ловить то птицу силками, то рыбу удочкой
    б) затягивать, стягивать ( frena manu O): втягивать, вдыхать (spiritum naribus Vr и per fauces Sen; aĕrem и animum spiritu C — ср. 15.)
    vitam et spiritum d. aliquā re C — жить и дышать благодаря чему-л.
    в) тянуть, вынимать ( sortes C)
    d. sanguinem PMпускать кровь
    longas in fletum d. voces Vжалобно ныть ( о филине)
    г) притягивать ( magnes ducit ferrum Prp); стягивать, морщить, кривить (ōs C; vultūs M); тянуть, тащить (capellam V; navem per adversas undas O); тянуть, затягивать (d. rem in noctem, bellum in hiemem Cs)
    verba longā morā d. Prpрастягивать слова
    d. aliquem Ter, Prp, Cs — томить кого-л. постоянными отсрочками
    7) поглаживать, массировать ( digitulos alicui Sen)
    d. ubera Oдоить
    8) ( чаще d. domum. d. in matrimonium и d. uxorem Pl, Ter, Cs, C etc.) брать в жёны, жениться (d. alicujus filiam C)
    d. ex plebe или d. plebejam Lжениться на плебейке
    9) принимать, приобретать, получать ( purpureum colorem O)
    cicatricem d. O — рубцеваться, заживать
    situm d. Qржаветь
    nomina alicujus d. H — получить чьё-л. имя, т. е. быть названным по кому-л.
    10) прясть (lanam, stamina O; pensa manu J)
    11) ( о времени) проводить (aetatem in litteris C; jucundissimis sermonibus nox ducebatur PJ)
    sine quibus vita non ducitur Sen — то, без чего жизнь невозможна
    12) приводить (aliquem secum C, Nep); наводить, навевать ( soporem Tib)
    13) водить за нос, дурачить (aliquem dictis Ter; promissis Prp)
    14) устраивать, давать ( ludos T)
    d. alapam alicui ирон. Ph — шлёпнуть кого-л.
    colaphum alicui d. Q — ударить кого-л. кулаком
    15) склонять, побуждать ( oratio tua me ducit ad credendum C)
    d. animam (spiritum) L — томиться, изнывать (ср. 6.)
    17) (тж. d. rationem C etc.) подсчитывать, насчитывать, вести счёт, считать (nonaginta milia medimnum duximus C)
    18) принимать в расчёт, учитывать (rationem officii, non commodi d. C; rationem salutis suae C)
    non duco in hac ratione eos, qui... C — я не включаю сюда тех, которые...
    d. aliquem in hostium numero C — считать кого-л. врагом
    d. aliquem victorem Nep — считать кого-л. победителем
    d. aliquid inter prospera T — относить что-л. к числу счастливых обстоятельств
    d. aliquem despicatui C — презирать кого-л.
    d. aliquid in malis C — отнести что-л. к числу зол
    d. aliquid pro nihilo C — ни во что не ставить что-л.
    nullum beneficium aliquid d. Pl — не считать что-л. благодеянием
    d. aliquid parvi (pluris) C — мало (более) ценить, уважать что-л.
    inter curas et seria d. habendum J — серьёзно задаваться (каким-л.) вопросом
    d. aliquid honori Sl (laudi Nep) — считать что-л. достойным уважения (славы)

    Латинско-русский словарь > duco

  • 3 fero

    I tulī(арх. tetulī), lātum, ferre
    1)
    а) носить (faces in Capitolium C; nomen alicujus C, H, Su); нести (aliquid umeris H, Pt)
    leve fit, quod bene fertur, onus погов. O — тяжесть, которую умело носят, становится лёгкой
    б) производить, пождать (terra fruges fert C; olea fert fructum Q)
    aliquem f. Tib — быть беременной кем-л.
    aliquem alicui f. поэт. Sil — рожать кого-л. кому-л.
    f. arma contra C (adversus Nep, in L) aliquem и alicui Sil — идти войной на кого-л.
    signa f. Csвыступать в поход (ср. 5.)
    signa in hostem f. L, тж. f. manum Lcnидти на врага
    pedem f. V — ступать, ходить
    gradūs ingentes f. Oделать большие шаги
    quod putas annum secum tulisse? Pt — сколько ему, по-твоему, было лет?
    se f. или ferri — идти, двигаться, мчаться, нестись, устремляться ( alicui obviam C)
    omni cogitatione ferri ad aliquid Nep — стремиться к чему-л. всеми помыслами
    2) поднимать, воздевать ( caelo manus H); возносить, воссылать ( preces Junoni V)
    3) получать (gratiam alicujus rei L; responsum ab aliquo C)
    ille crucem scelēris pretium tulit, hic diadēma впоследствии погов. J — за (одно и то же) преступление тот был распят на кресте, а этот получил награду
    victoriam ex aliquo f. L — одержать победу над кем-л.
    4)
    а) уносить (aliquem ex proelio L)
    б) похищать, грабить (f. et agere L)
    aliquid impune Cs (inultum Ter) f. — совершив что-л., остаться безнаказанным
    animus fert O, Su — душа влечёт, т. е. хочется ( aliquid facere)
    5) приносить, подносить, преподносить (argentum ad aliquem Pl; alicui tribūtum L, QC; praemia V)
    alicui oscula f. O — целовать кого-л.
    signa f. Vдавать (делать) знак (ср. 1.)
    finem alicui (alicujus) rei f. V etc. — положить конец чему-л.
    alicui luctum f. L — причинять кому-л. скорбь
    aliquem (in) oculis f. C — горячо любить кого-л.
    se f. — вести себя
    se f. alumnum alicujus Ap — объявлять себя чьим-л. питомцем
    7) показывать, обнаруживать
    apertissime aliquid (prae se) f. C — открыто выражать (обнаруживать, выставлять напоказ) что-л.
    obscure (или clam) aliquid f. C, L — скрывать что-л.
    imaginem alicujus f. Pl — выдавать себя за кого-л.
    8) выносить, сносить, переносить, терпеть, выдерживать (aliquid aequo animo Ter; impĕtum hostis Cs; plāgas silentio C; miserias Ter; aliquem Ter, C etc.)
    moleste f. de aliquo C — жалеть кого-л.
    non feram, non patiar, non sinam C — (этого) я не потерплю, не допущу, не позволю
    alicui opem auxiliumque f. C — оказывать кому-л. помощь (помогать)
    alicui fidem f. V — оказывать кому-л. доверие
    10) сообщать, доносить, докладывать (vera, responsum alicui V)
    11) предлагать, вносить
    f. aliquam C — предлагать кого-л. в жёны
    legem (rogationem) f. Cвносить законопроект
    f. de aliquā re (ut) C, VP — вносить предложение о чём-л. (чтобы)
    12) гласить, определять, требовать
    f. sententiam de aliqua re Sen — выносить приговор (решать вопрос) о чём-л. (ср. 8.)
    quid res, quid tempus ferat C — (то), чего потребуют обстоятельства и время
    natura fert, ut... C — природой установлено, что...
    13)
    а) говорить, разносить, распространять (famam L, T, O etc.)
    б) восхвалять, прославлять (bella sermonibus L; aliquem laudibus in caelum C)
    14) думать, обдумывать, размышлять (dic, quid fers Pl)
    de Lentulo sic fero, ut debeo C к — Лентулу я отношусь так, как должен (относиться)
    II fero dat. /abl. sg. к ferus

    Латинско-русский словарь > fero

  • 4 culpa

    culpa, ae, f. [kindr. in root with scelus; cf. Sanscr. skhal-, errare], crime, fault, blame, failure, defect (as a state worthy of punishment; on the contr. delictum, peccatum, etc., as punishable acts; diff. from scelus, which implies an intentional injury of others; but culpa includes in it an error in judgment).
    I.
    Prop.
    A.
    In gen. (very freq. in every period and species of composition):

    delictum suum Suamque ut culpam expetere in mortalem sinat,

    Plaut. Am. 1, 2, 33; cf.:

    non C. Rabirium culpa delicti, non invidia vitae... in discrimen capitis vocaverunt,

    Cic. Rab. Perd. 1, 2:

    in hoc uno genere omnis inesse culpas istius maximas avaritiae, majestatis, dementiae, libidinis, crudelitatis,

    id. Verr. 2, 5, 17, § 42:

    et culpam in facto, non scelus esse meo,

    Ov. Tr. 4, 1, 24 et saep.:

    quicquid hujus factum'st culpa, non factum'st mea,

    Ter. Eun. 5, 6, 10:

    is quidem In culpā non est,

    to blame, in fault, id. Hec. 4, 4, 78; cf. id. ib. 3, 1, 19:

    praesidio ad eorum, qui in culpā essent, timorem uti,

    Cic. Fam. 15, 2, 7:

    malo Tironis verecundiam in culpā esse, quam inliberalitatem Curii,

    id. Att. 8, 6, 3; id. Planc. 4, 10; cf.:

    ut jam sit in iis culpa, qui, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 13:

    tua culpa nonnulla est,

    you are somewhat to blame, not without fault, id. ib. 3, 8, 6:

    sed haec mea culpa est,

    id. Brut. 35, 133:

    ne penes ipsos culpa esset cladis,

    Liv. 5, 36, 10:

    penes Aetolos culpam belli esse,

    id. 35, 33, 3; Sen. Ben. 7, 18, 2; Plin. Ep. 10, 30 (39), 2:

    culpa, quae te est penes, Ter. hec. 4, 1, 20: culpa abest ab aliquo,

    Quint. 11, 1, 64:

    aliquem extra culpam belli esse judicare,

    Liv. 8, 19, 10:

    in mutum confers culpam,

    Plaut. Truc. 4, 3, 55:

    conferre in aliquem,

    Ter. Eun. 2, 3, 96; Caes. B. G. 4, 27; Cic. Sen. 5, 14 al.; cf.:

    culpam transferre in aliquem,

    Ter. And. 2, 3, 5; Cic. Att. 15, 28; id. Font. 8, 18:

    suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt,

    Sall. J. 1, 4:

    contrahere culpam,

    Cic. Att. 11, 24, 1:

    culpam non modo derivare in aliquem, sed communicare cum altero,

    id. Verr. 2, 2, 20, § 49:

    in culpā ponere aliquem,

    id. Clu. 45, 127:

    indecorant bene nata (pectora) culpae,

    Hor. C. 4, 4, 36; 4, 15, 11:

    seraque fata, Quae manent culpas etiam sub Orco,

    id. ib. 3, 11, 29; App. Dogm. Plat. 2, p. 28, 5; Arn. 1, p. 27.—
    B.
    In partic.
    1.
    The crime of unchastity, a faux pas (cf. crimen, II. A. 2.), Ov. M. 2, 37 et saep.; Verg. A. 4, 19; 4, 172; Hor. C. 3, 27, 38; 3, 6, 17; Tac. A. 3, 24 et saep.—
    2.
    Mostly in jurid. Lat., the fault of remissness, neglect, Dig. 17, 2, 72; 18, 1, 68; 42, 5, 8, § 3:

    nec sum facturus (rem) vitio culpāve minorem,

    Hor. S. 2, 6, 6.—
    II.
    Meton., any thing mischievous or injurious, mischief:

    continuo culpam (sc. ovem aegram) ferro compesce,

    Verg. G. 3, 468:

    sedula (i. e. meretrix),

    Prop. 4 (5), 5, 20.—
    B.
    Of things, a fault, defect:

    operum et laudes et culpae,

    Vitr. 3, 1, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > culpa

  • 5 pendo

    pendo, pĕpendi, pensum, 3 (pendissent, for pependissent, Liv. 45, 26 fin.:

    penderit for pependerit,

    Paul. Nol. Carm. 14, 122), v. a. and n. [etym. dub.; cf. root sphad-, sphendonê, a sling; Lat. funda].— Lit., to cause to hang down, to suspend; esp. of scales in weighing.
    I.
    Act., to weigh, weigh out.
    A.
    Lit. (very rare: syn. penso, expendo): unumquodque verbum staterā aurariā pendere, Varr. ap. Non. 455, 21: da pensam lanam, Titin. ap. Non. 369, 21; Plin. 19, 3, 15, § 39, read repensum: aere gravi cum uterentur Romani, penso eo, non numerato debitum solvebant, Fest. s. v. pendere, p. 208 Müll.:

    pensas examinat herbas,

    Ov. M. 14, 270.—
    2.
    Transf., to pay, pay out (because, in the earliest times, payments were made by weighing out the metals; v. in the preced. the passage from Fest.;

    class.): militis stipendia ideo, quod eam stipem pendebant,

    Varr. L. L. 5, § 182 Müll.:

    Achaei ingentem pecuniam pendunt L. Pisoni quotannis,

    Cic. Prov. Cons. 3, 5; id. Att. 12, 25, 1:

    vectigal populo Romano,

    Caes. B. G. 5, 23:

    vectigal,

    Liv. 25, 8:

    tributum pro navibus,

    Tac. A. 13, 51:

    pretium,

    id. ib. 2, 87:

    coria boum in usus militares,

    id. ib. 4, 72:

    mercedem alicui,

    Juv. 3, 15.— Absol.:

    pro pabulo pendunt,

    pay, Plin. 12, 14, 32, § 65.— Impers. pass.:

    iterumque imperii nostri publicanis penditur,

    Plin. 12, 14, 32, § 65.—As punishments consisted of fines in money or cattle: pendere poenas, supplicia, etc., signified to pay, suffer, undergo a penalty:

    pendere poenas solvere significat,

    Fest. p. 268 Müll.:

    Syrus mihi tergo poenas pendet,

    Ter. Heaut. 4, 4, 6:

    maximas poenas pendo temeritatis meae,

    Cic. Att. 11, 8, 1:

    satis pro temeritate unius hominis suppliciorum pensum esse,

    Liv. 34, 61:

    capitis poenas,

    Ov. F. 3, 845:

    poenas violatae religionis sanguine et caedibus,

    Just. 8, 2, 4:

    magna supplicia perfidiae,

    id. 11, 4, 2:

    crimen, culpam,

    Val. Fl. 4, 477.—Rarely in this signif. absol., to suffer any thing ( poet.):

    tuis nam pendit in arvis Delius,

    Val. Fl. 1, 445.—
    B.
    Trop.
    1.
    To weigh mentally, to ponder, consider, deliberate upon, decide (class.;

    syn.: pensito, trutinor): vos eam (rem) suo, non nominis pondere penditote,

    Cic. Verr. 2, 4, 1, § 1:

    in philosophiā res spectatur, non verba penduntur,

    id. Or. 16, 51:

    causam ex veritate,

    id. Quint. 1, 5:

    rem levi conjecturā,

    id. Rosc. Am. 22, 62.—
    b.
    To value, esteem, regard a thing; with gen. of the value (mostly ante-class. and poet.):

    neque cum me magni pendere visum'st,

    Plaut. Curc. 2, 2, 12:

    aliquem,

    Ter. Ad. 5, 4, 25:

    quem tu vidisse beatus Non magni pendis,

    Hor. S. 2, 4, 93:

    nec jam religio divum neque numina magni Pendebantur,

    Lucr. 6, 1277:

    unice unum plurimi pendit,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 29:

    te volturium vocant: Hostisne an civis comedis, parvi pendere,

    id. Trin. 1, 2, 64 sq.:

    nequam hominis ego parvi pendo gratiam,

    lightly esteem, id. Bacch. 3, 6, 29; so,

    parvi,

    Ter. And. 3, 2, 46; id. Heaut. 4, 3, 37; id. Hec. 3, 5, 63:

    minoris pendo tergum illorum, quam meum,

    care less for, Plaut. Most. 4, 1, 29:

    aliquem minoris,

    id. ib. 1, 3, 58:

    aliquem nihili,

    id. ib. 1, 3, 88:

    nihili,

    id. Men. 5, 7, 4; id. Trin. 3, 1, 6; Ter. Ad. 3, 4, 6; cf.:

    non flocci pendere,

    Ter. Eun. 3, 1, 21:

    sese experturum, quanti sese penderem,

    Plaut. Truc. 2, 4, 44:

    tu illum numquam ostendisti quanti penderes,

    Ter. Heaut. 1, 1, 103.—
    2.
    (Acc. to A. 2.) To pay, render ( poet.):

    dignas pendere grates,

    Stat. Th. 11, 223.—
    II.
    Neutr., to weigh ( poet. and in post-Aug. prose):

    tantundem pendere par est,

    Lucr. 1, 361:

    talentum ne minus pondo octoginta Romanis ponderibus pendat,

    Liv. 38, 38, 13; Plin. 9, 15, 17, § 44; id. 30, 48 fin., § 93; id. 18, 7, 12, § 66; id. 31, 6, 31, § 58 (in Sen. Ep. 66, 30, read pendent).—Hence, pensus, a, um, P. a., lit. weighed; hence, trop., esteemed, valued, prized, dear (as P. a. not in Cic. or Cæs.):

    utra condicio pensior, Virginemne an viduam habere?

    Plaut. Stich. 1, 2, 61: ut nihil quicquam esset carius pensiusque nobis quam nosmetipsi, Taurus ap. Gell. 12, 5, 7.—Esp., as subst.: pensum, i, n., something weighed.
    A.
    Weight, consideration, scruple, importance, only in gen. sing.: nihil pensi habere aliquid, to lay no weight or stress upon a thing, to attach no value to, be indifferent to, care nothing about:

    sua parvi pendere, aliena cupere,... nihil pensi neque moderati habere,

    Sall. C. 12, 2:

    nihil pensi neque sancti habere,

    id. J. 41, 9:

    neque id quibus modis assequeretur, quicquam pensi habebat,

    id. C. 5, 6:

    prorsus neque dicere, neque facere quicquam pensi habebat,

    id. ib. 23, 2:

    nihil pensi habuit, quin, etc.,

    Suet. Dom. 12; id. Ner. 34:

    ut neque fas neque fidem pensi haberet,

    Tac. A. 13, 15: aliquid ratum pensumque habere, Att. Capitol. ap. Gell. 13, 12, 2. —So, non pensi ducere (very rare), Val. Max. 2, 9, 3.—Also, non adest or est alicui pensi: nec mihi adest tantillum pensi jam, quos capiam calceos, I don't care in the least, am perfectly indifferent, Plaut. Truc. 4, 2, 52:

    sed illis nec quid dicerent, nec quid facerent, quicquam umquam pensi fuisse,

    they never cared at all, Liv. 34, 49:

    quibus si quicquam pensi umquam fuisset, non ea consilia de republicā habuissent,

    if they had ever had regard for any considerations, Sall. C. 52, 34. —
    B.
    Prop., the wool weighed out to a slave to spin in a day; hence, a day's work in spinning, and, in gen., spinning, a spinner's task.
    1.
    Lit. (mostly ante-class. and poet.):

    pensum facere,

    Plaut. Merc. 2, 3, 63; id. Men. 5, 2, 45:

    nocturna carpentes pensa puellae,

    Verg. G. 1, 391:

    carmine quo captae dum fusis mollia pensa Devolvunt, etc.,

    id. ib. 4, 348:

    famulasque ad lumina longo Exercet penso,

    id. A. 8, 412; Prop. 3, 15, (4, 14), 15:

    castrensia,

    i. e. for military garments, id. 4 (5), 3, 33:

    pensa manu ducunt,

    Juv. 12, 65:

    lanificam revocas ad sua pensa manum,

    Ov. Am. 1, 13, 24; id. H. 3, 75; Just. 1, 3, 2.— Poet., a thread spun by the Fates:

    durae peragunt pensa sorores,

    Sen. Herc. Fur. 181:

    jamque in fine dies et inexorabile pensum Deficit,

    Stat. S. 3, 3, 172: mortale resolvere, to unbind his mortal thread, i. e. to make him immortal, Calp. Ecl. 4, 137.—
    2.
    Trop., a charge, duty, office (so in Cic.; cf.:

    ministerium, munus, officium): pensum meum lepide accurabo,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 33; cf.:

    meum confeci,

    id. Pers. 2, 4, 1:

    absolvere,

    to perform one's duty, Varr. R. R. 2, 2:

    me ad meum munus pensumque revocabo,

    Cic. de Or. 3, 30, 119; id. Verr. 2, 3, 46, § 109:

    nominis familiaeque,

    Liv. 4, 52:

    operis sui peragere,

    Col. 3, 10, 7.—Hence, adv.: pensē, carefully, considerately (post-class.): pensius, Flav. ap. Symm. Ep. 2, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > pendo

  • 6 iniquus

    ĭnīquus, a, um, adj. [2. in-aequus], unequal.
    I.
    Lit.
    A.
    Uneven, not level, steep:

    puppis, inflicta vadis, dorso dum pendet iniquo,

    Verg. A. 10, 303:

    juga montis iniqui,

    Ov. M. 10, 172.—
    B.
    Not of the right measure, too great or too small:

    haeret Hylas lateri (Herculis), passusque moratur iniquos,

    greater than his own, Val. Fl. 3, 486:

    iniquae heminae,

    Pers. 1, 130:

    pocula iniqua,

    too large, Ser. Samm. 37:

    iniquo pondere rastri,

    too heavy, Verg. G. 1, 164; so,

    adhibitis iniquis ponderibus,

    Dig. 18, 1, 32:

    sol,

    too hot, Verg. A. 7, 227:

    merum,

    taken immoderately, Val. Fl. 3, 66.—
    II.
    Transf.
    A.
    Unfair, unjust:

    quam iniqui sunt patres omnes in adulescentes judices,

    Ter. Heaut. 2, 1, 7:

    pacem vel iniquā condicione retinere,

    Cic. Att. 8, 11, D, §

    6: quid hoc iniquius dici potest,

    id. Quint. 2, 8:

    causa,

    Ter. And. 1, 5, 22:

    lex,

    Hor. S. 1, 3, 67:

    Parcae,

    id. C. 2, 6, 9:

    quis iniquae Tam patiens urbis, ut, etc.,

    Juv. 1, 30:

    ventres modio castigare iniquo,

    with short measure, scanty fare, id. 14, 126:

    praeripere... valde est iniquum,

    Cic. Har. Resp. 3, 6.—
    B.
    Inimical, hostile, adverse:

    iniquum esse in aliquem,

    Ter. Hec. 3, 5, 25:

    homines natura asperi atque omnibus iniqui,

    Cic. Planc. 16, 40:

    animo iniquissimo infestissimoque aliquem intueri,

    id. Verr. 2, 5, 55, § 144:

    obscurius iniqui,

    id. Fam. 1, 5, b, 2:

    sermones,

    id. ib. 1, 9, 20:

    vultu iniquo spectare,

    with an envious, spiteful look, Ov. A. A. 1, 313.— Subst.: ĭnīquus, i, m., an enemy, foe:

    iniqui mei,

    Cic. Planc. 16, 40; id. Fam. 11, 27, 7:

    tui,

    id. Verr. 2, 2, 69, § 167 Zumpt:

    nonnulli nostri iniqui,

    id. Planc. 23, 57.— Also in sup.:

    omnibus iniquissimis meis,

    Cic. Verr. 2, 5, 69 init.; cf. inimicus, and Zumpt, Gram. § 410.—
    C.
    Hurtful, injurious, unfavorable, disadvantageous:

    loco iniquo subeundum erat ad hostes,

    Liv. 2, 31, 4:

    ascensu,

    id. 28, 16, 7:

    loca ad transitum,

    id. 8, 38, 6; cf.

    spatio,

    Verg. A. 5, 203; id. G. 4, 147:

    palus gnara vincentibus, iniqua (i. e. invia) nesciis,

    Tac. A. 1, 63:

    tributum iniquo suo tempore imperatum,

    Liv. 2, 23, 5:

    consilia cum patriae tum sibi capere,

    Nep. Paus. 3, 3:

    vina capiti,

    Plin. 13, 4, 9, § 44:

    casus,

    Verg. A. 6, 475: sortem miserari iniquam, hard, id. ib. 12, 243.— Comp.:

    in locum iniquiorem progredi,

    Caes. B. G. 2, 10, 4.— Sup.:

    iniquissimo nostris loco proelium committere coeperunt,

    Caes. B. G. 5, 32 fin.; so,

    locum subire,

    id. ib. 2, 27 fin.
    D.
    Unwilling, impatient, discontented:

    iniquo animo pati,

    Ter. Eun. 2, 1, 6:

    iniquo animo ferre aliquid,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    iniquissimo animo mori,

    id. de Sen. 23, 83:

    iniquae mentis asellus,

    Hor. S. 1, 9, 20:

    utrum aequo an iniquo animo mortem subieris jam nihil refert,

    Lact. 3, 27, 8:

    caelestes iniqui,

    ungracious, unkind, Ov. H. 8, 87.—
    E.
    Unsuitable:

    hoc paene iniquum est, comico choragio conari agere nos tragoediam,

    Plaut. Capt. prol. 61.—
    F.
    Imperfect, improperly drawn up:

    formula,

    Gai. Inst. 4, 57.— Hence, adv.: ĭnīquē.
    1.
    Lit., unequally:

    quam inique comparatum est,

    Ter. Phorm. 1, 1, 7; cf.:

    numquam vidi iniquius concertationem comparatam,

    i. e. where the parties were more unequally matched, id. Ad. 2, 2, 4; and:

    hoc prope iniquissime comparatum est, etc.,

    Cic. Clu. 21, 57.—
    2.
    Trop.
    a.
    Unfairly, unjustly (opp. jure):

    occidere,

    Liv. 39, 48, 2:

    facere aliquid erga aliquem,

    Plaut. Cas. 3, 4, 27:

    pacisci,

    Cic. Verr. 2, 3, 14, § 37:

    expulsi, Auct. Or. pro Dom. 33: locum immeritum causari,

    Hor. Ep. 1, 14, 12.—
    b.
    Unfitly, unsuitably:

    etsi inique Castorem cum Domitio comparem,

    Cic. Deiot. 11, 31.—
    c.
    Not patiently, indignantly:

    aliquid ferre,

    Lact. 6, 4 med.; cf.:

    aliquid iniquissime ferre,

    Suet. Caes. 45.

    Lewis & Short latin dictionary > iniquus

  • 7 commoveo

    com-moveo, mōvī, mōtum, ēre
    1) приводить в движение, двигать, сдвигать (vectibus simulacrum C; saxa QC)
    alicui bilem c. C — волновать у кого-л. жёлчь (т. е. сердить)
    c. se — двигаться ( caelum se commovet Lcr), тж. быть деятельным, предпринимать C, L, Nep etc.
    c. castra ex eo loco Cсняться с этого лагеря (т. е. выступить в поход)
    2) травить, преследовать, гнать ( cervum V)
    3) разбудить, растормошить (sc. dormientem Ter)
    5) приводить, касаться, выдвигать, задевать
    6) потрясать (ex aliquā re commota civitas C)
    7) опровергать, поколебать ( quod commoveri non potest C)
    8) возбуждать, вызывать, причинять (dolorem, risum C; lacrimas QC; miserationem Q; odium in aliquem C)
    c. memoriam rei alicujus C — напомнить о чём-л.
    9) побуждать, волновать, смущать, раздражать, тревожить
    c. aliquem spe (gaudio) Ter — вызывать в ком-л. надежду (радость)
    commotus — движимый, побуждённый (his rebus Nep; amore fraterno Cs)
    irā commotus Sl — разгневанный, под влиянием гнева
    10) производить впечатление, воздействовать, заинтересовывать (aliquem Ter, C etc.)
    11) pass. commoveri быть расстроенным ( физически или душевно)
    perleviter commoveri C — быть не совсем здоровым, прихварывать
    mens commota H, PM — помешательство. — см. тж. commotus

    Латинско-русский словарь > commoveo

  • 8 illudo

    il-lūdo, lūsī, lūsum, ere
    1) играть ( alicui rei Tib); играючи (с лёгкостью) писать, шутя набрасывать (i. aliquid chartis H)
    2) издеваться, насмехаться (alicui rei C, H, T; in aliquem Ter; in aliquā re Ter; aliquid и aliquem Ter, C etc.); pass. быть предметом насмешек (illudi ab aliquo C; asperis facetiis illusus T)
    3) обманывать (alicui T; aliquem Nep etc.)
    4) легкомысленно губить, портить (alicui rei, aliquid)
    vitam alicujus i. Ter — губить чью-л. жизнь (делать кого-л. несчастным)
    5) надругаться, позорить, бесчестить ( alicui и alicujus T)

    Латинско-русский словарь > illudo

  • 9 exemplum

    exemplum, i, n. [st2]1 [-] copie, imitation, exemple, reproduction. [st2]2 [-] type, original, modèle. [st2]3 [-] échantillon, exemplaire, spécimen. [st2]4 [-] formule, formulaire, contenu, teneur (d'un écrit). [st2]5 [-] exemple, modèle, patron. [st2]6 [-] celui qui sert d'exemple, exemple. [st2]7 [-] exemple, précédent. [st2]8 [-] châtiment exemplaire, exemple, punition. [st2]9 [-] manière, procédé, habitude.    - exemplum epistolae: le double d'une lettre.    - alicui esse exemplo: servir d'exemple à qqn.    - exemplum ab aliquo (ab aliqua re) petere: prendre modèle sur qqn (sur qqch).    - in provincia edere exemplum severitatis: donner à la province un exemple de sévérité.    - edere exempla in aliquem, Ter. Eun. 5, 7, 21: faire un exemple sur qqn.    - proponere alicui exempla ad imitandum: proposer à qqn des modèles à imiter.    - exempli causâ (gratiâ): à titre d'exemple, par exemple.    - ad exemplum: pour servir d'exemple.    - exempla proferre: citer des précédents.    - periculosam exempli imitationem reliquis in posterum prodere: créer un dangereux précédent pour la postérité.    - animale exemplum: exemple vivant.    - uno exemplo omnes vitam vivere, Plaut. Mil. 3, 1, 132: vivre tous sur le même modèle (vivre tous de la même façon).    - quaestionem de expilatis thesauris eodem exemplo haberi quo Pomponius praetor triennio ante habuisset, Liv. 31, 11: mener une enquête sur le pillage du trésor, comme l'avait fait le préteur Pomponius trois ans plus tôt.    - exemplum purpurae, tritici, Auct. Her. 4, 6, 9: échantillon de pourpre, de blé.
    * * *
    exemplum, i, n. [st2]1 [-] copie, imitation, exemple, reproduction. [st2]2 [-] type, original, modèle. [st2]3 [-] échantillon, exemplaire, spécimen. [st2]4 [-] formule, formulaire, contenu, teneur (d'un écrit). [st2]5 [-] exemple, modèle, patron. [st2]6 [-] celui qui sert d'exemple, exemple. [st2]7 [-] exemple, précédent. [st2]8 [-] châtiment exemplaire, exemple, punition. [st2]9 [-] manière, procédé, habitude.    - exemplum epistolae: le double d'une lettre.    - alicui esse exemplo: servir d'exemple à qqn.    - exemplum ab aliquo (ab aliqua re) petere: prendre modèle sur qqn (sur qqch).    - in provincia edere exemplum severitatis: donner à la province un exemple de sévérité.    - edere exempla in aliquem, Ter. Eun. 5, 7, 21: faire un exemple sur qqn.    - proponere alicui exempla ad imitandum: proposer à qqn des modèles à imiter.    - exempli causâ (gratiâ): à titre d'exemple, par exemple.    - ad exemplum: pour servir d'exemple.    - exempla proferre: citer des précédents.    - periculosam exempli imitationem reliquis in posterum prodere: créer un dangereux précédent pour la postérité.    - animale exemplum: exemple vivant.    - uno exemplo omnes vitam vivere, Plaut. Mil. 3, 1, 132: vivre tous sur le même modèle (vivre tous de la même façon).    - quaestionem de expilatis thesauris eodem exemplo haberi quo Pomponius praetor triennio ante habuisset, Liv. 31, 11: mener une enquête sur le pillage du trésor, comme l'avait fait le préteur Pomponius trois ans plus tôt.    - exemplum purpurae, tritici, Auct. Her. 4, 6, 9: échantillon de pourpre, de blé.
    * * *
        Exemplum, exempli. Cic. Exemple, Chose qu'on nous propose pour eviter ou suyvre.
    \
        Malo exemplo id factum est. Valer. Max. La facon de faire ne vault rien. B.
    \
        Exemplo haud probabili rem actam censebat. Liu. Il estoit d'advis que la facon de faire ne valoit rien. B.
    \
        Sine exemplo tempora. Quintil. Lesquels n'ont aucuns exemples des temps precedents.
    \
        Si meum exemplum esset. Martial. Si c'estoit à mon exemple que les autres l'eussent faict, Si j'eusse esté le premier, Si j'en eusse esté inventif, Si c'estoit de mon invention.
    \
        Ad illud exemplum fit. Plaut. Il se fait ainsi que tu dis.
    \
        Quod ad exemplum est, coniectura si reperire possumus? Plaut. A qui resemble il?
    \
        Ad exemplum ambarum, mores earum existimans. Terentius. Estimant les meurs d'elles estre semblables aux meurs de ces deux ci.
    \
        Melioribus exemplis addere se. Claud. Suyvre ceulx qui ont mieulx faict.
    \
        Capere exemplum de aliquo. Terent. L'ensuyvre et imiter, ou faire punition exemplaire de luy.
    \
        Expetere exemplum. Plaut. Desirer d'en avoir le patron.
    \
        Exemplo alicuius facere. Terentius. A l'exemple d'aucun, Le suyvre.
    \
        Exemplo facere. Cic. Faire quelque chose à l'exemple d'un autre.
    \
        Nullo exemplo aliquid facere. Cic. Faire quelque chose de nouveau que personne n'a encore faict.
    \
        Exemplum habere. Plaut. Avoir l'exemple et patron.
    \
        Imitari exemplum alicuius. Plin. iunior. Prendre patron sur aucun.
    \
        Pingere exemplum. Plaut. Peindre patron aux autres.
    \
        Praebere. Liu. Bailler exemple.
    \
        Reperire exemplum. Plaut. Trouver à qui quelque chose resemble.
    \
        Exemplum statuite in me, vt adolescentuli Vobis placere studeant, potius quam sibi. Terent. Faire que je soye pour exemple et patron.
    \
        Exemplo esse alicui. Terent. Estre pour exemple.
    \
        Exemplum sumere. Terent. Prendre exemple.
    \
        Exempla. Quintil. Jugements donnez en cas pareil.
    \
        Exemplo vno. Plaut. Tout d'une sorte et semblablement.
    \
        Exemplum. Cic. Le double de quelque escripture, La copie.
    \
        Scripta pluribus exemplis. Ouid. Dequoy on a faict plusieurs doubles et copies.
    \
        Exemplo eodem literae binae. Cic. De mesme teneur.
    \
        Animale exemplum. Cic. Patron vif, ayant ame et vie.
    \
        Exempla. Plaut. Punitions exemplaires.
    \
        Nullum caruit exemplo nefas. Seneca. Nulle meschanceté est demouree impunie.
    \
        Edere exempla in aliquem. Terent. Punir aucun griefvement, à fin qu'il serve d'exemple aux autres.
    \
        Exemplum. Quintil. Ce qu'on recite pour prouver ce qu'on a dict, Exemple et similitude.
    \
        Exempli gratia. Plin. Pour exemple.
    \
        Illa exempli mulier, illa seculi decus. Quintil. L'exemple et mirouer des autres, Sur laquelle les autres se doibvent mirer et reigler pour vivre vertueusement.
    \
        Sub exemplo aliquem monere. Plin. iunior. En luy proposant exemple des precedents.
    \
        Consulendum existimarem in re ad exemplum pertinenti. Idem. De consequence, et sur quoy on peult prendre exemple.
    \
        Exemplum. Author ad Heren. La monstre et eschantillon de quelque marchandise.
    \
        Sunt inter exempla, qui asininum lac bibendo liberati sunt podagra. Plin. On trouve par escript és exemples anciens.
    \
        Est in exemplis, Dionysio Siciliae tyranno, quum pulsus est ea potentia, accidisse prodigium, etc. Plinius. Il est escript aux anciens exemples.

    Dictionarium latinogallicum > exemplum

  • 10 edo

    1.
    ĕdo, ēdi, ēsum, 3 ( sup.:

    esum,

    Plaut. Curc. 2, 1, 13; id. Men. 3, 1, 11; id. Stich. 1, 3, 28:

    esu,

    id. Ps. 3, 2, 35.—The contr. forms es, est, estis, etc., are very freq. in prose and poetry:

    est,

    Verg. A. 4, 66; 5, 683; Hor. S. 2, 2, 57:

    esset,

    id. ib. 2, 6, 89; Verg. G. 1, 151:

    esse,

    Quint. 11, 3, 136; Juv. 15, 102:

    esto,

    Cato R. R. 156, 1.—Hence, also in the pass.:

    estur,

    Plaut. Most. 1, 3, 78; id. Poen. 4, 2, 13; Cels. 27, 3; Ov. Pont. 1, 1, 69; and:

    essetur,

    Varr. L. L. 5, § 106 Müll.—Archaic forms of the subj. praes.:

    edim,

    Plaut. Aul. 3, 2, 16; id. Trin. 2, 4, 73; 74; Caecil. and Pompon. ap. Non. 507, 7:

    edis,

    Plaut. Poen. 4, 2, 45; id. Trin. 2, 4, 72:

    edit,

    Cato R. R. 1, 56, 6; 1, 57, 9 sq.; Plaut. Capt. 3, 1, 1; 3; id. Aul. 4, 6, 6; id. Poen. prol. 9; Hor. Epod. 3, 3; id. S. 2, 8, 90:

    edimus,

    Plaut. Poen. 3, 1, 34:

    editis, Nov. ap. Non. l. l.: edint,

    Cic. Fin. 2, 7, 22), v. a. [Sanscr. ad-mi, eat; Gr. ed-ô, esthiô; Lat. edax, esca, esurio, etc.; cf. also Gr. odous, odont- Aeol. plur. edontes, dens], to eat (for syn. cf.: comedo, vescor, pascor, devoro, haurio, mando, ceno, epulor).
    I.
    Lit.: ille ipse astat, quando edit, Naev. ap. Prisc. p. 893; cf.

    so uncontr.,

    Cic. Att. 13, 52:

    miserrimus est, qui cum esse cupit, quod edit non habet,

    Plaut. Capt. 3, 1, 3:

    ut de symbolis essemus,

    Ter. Eun. 3, 4, 2:

    mergi eos (sc. pullos) in aquam jussit, ut biberent, quoniam esse nollent,

    Cic. N. D. 2, 3, 7 et saep.—
    2.
    Prov.
    a.
    Multos modios salis simul edisse, to have eaten bushels of salt with another, i. e. to be old friends, Cic. Lael. 19.—
    b.
    De patella, i. e. to show contempt for religion (v. patella), Cic. Fin. 2, 7 fin.
    c.
    Pugnos, to taste one's fists, i. e. to get a good drubbing, Plaut. Am. 1, 1, 153.—
    B.
    Transf.
    1.
    Bona, to squander, dissipate, Plaut. Truc. 4, 2, 29.—
    2.
    Of inanimate subjects, qs. to eat up, i. e. to consume, destroy ( poet.):

    ut mala culmos Esset robigo,

    Verg. G. 1, 151:

    carinas lentus vapor (i. e. flamma),

    id. A. 5, 683:

    corpora virus,

    Ov. Ib. 608 al. —
    II.
    Trop., to corrode, consume, devour (almost exclusively poet.):

    si quid est animum,

    Hor. Ep. 1, 2, 39; cf.:

    nimium libenter edi sermonem tuum,

    have devoured, Plaut. Aul. 3, 6, 1:

    nec te tantus edat tacitam dolor,

    Verg. A. 12, 801:

    nec edunt oblivia laudem,

    Sil. 13, 665 et saep.
    2.
    ē-do, dĭdi, dĭtum, 3, v. a., to give out, put forth, bring forth (freq. and class.).
    I.
    In gen.:

    foras per os est editus aër,

    Lucr. 3, 122; cf.:

    sputa per fauces tussi,

    id. 6, 1189:

    urinam,

    Plin. 28, 4, 7, § 38; cf.

    stercus,

    Col. 2, 14: animam, to breathe out, i. e. to die, expire, Cic. Sest. 38, 83; Ov. H. 9, 62; cf.:

    extremum vitae spiritum,

    Cic. Phil. 12, 9:

    vitam,

    id. Fin. 5, 2, 4; id. Planc. 37, 90:

    clamorem,

    to send forth, utter, id. Div. 2, 23; cf.:

    miros risus,

    id. Q. Fr. 2, 10, 2:

    fremitum patulis sub naribus (equus),

    Lucr. 5, 1076:

    voces,

    Cic. Tusc. 2, 8:

    dulces modos,

    Ov. F. 1, 444:

    questus,

    id. M. 4, 588:

    hinnitus,

    id. ib. 2, 669:

    latratus,

    id. ib. 4, 451 et saep.:

    Maeander in sinum maris editur,

    discharges itself, Liv. 38, 13; 39, 53 fin.:

    clanculum ex aedibus me edidi foras,

    have slipped out, Plaut. Most. 3, 2, 9.
    II.
    In partic., to bring forth any thing new, to produce, beget, form, etc.
    A.
    Of what is born, begotten (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    progeniem in oras luminis,

    Lucr. 2, 617:

    crocodilos dicunt, cum in terra partum ediderint, obruere ova, deinde discedere,

    Cic. N. D. 2, 52; so,

    partum,

    Liv. 1, 39; cf.:

    aliquem partu,

    Verg. A. 7, 660; Ov. M. 4, 210; 13, 487:

    aliquem maturis nisibus,

    id. F. 5, 172:

    geminos Latona,

    id. M. 6, 336:

    nepotem Atlantis (Pleïas),

    id. F. 5, 664 al.: (draconem) Qui luci ediderat genitor Saturnius, idem Abdidit, Cic. Poëta Div. 2, 30, 64; cf.:

    Electram maximus Atlas Edidit,

    Verg. A. 8, 137.—In the pass.:

    hebetes eduntur,

    Quint. 1, 1, 2. —More freq. in the part.: in lucem editus, Poëta ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (a transl. of the Euripid. ton phunta); cf. Ov. M. 15, 221:

    editus partu,

    id. ib. 5, 517; 9, 678; id. F. 5, 26:

    Venus aquis,

    id. H. 7, 60; cf.:

    Limnate flumine Gange,

    id. M. 5, 48;

    for which: de flumine,

    id. H. 5, 10 (cf. Zumpt, Gramm. §

    451): ille hac,

    Ov. M. 10, 298; cf.:

    Maecenas atavis regibus,

    Hor. C. 1, 1, 1:

    infans ex nepte Julia,

    Suet. Aug. 65 et saep.—
    2.
    Transf.:

    (tellus) Edidit innumeras species,

    Ov. M. 1, 436; cf. Liv. 21, 41:

    frondem ulmus,

    puts forth, Col. 5, 6, 2:

    ea (sc. academia) praestantissimos in eloquentia viros edidit,

    Quint. 12, 2, 25.—
    B.
    Of literary productions, to put forth, to publish (class.):

    de republica libros,

    Cic. Brut. 5, 19; so,

    librum contra suum doctorem,

    id. Ac. 2, 4, 12:

    annales suos,

    id. Att. 2, 16, 4:

    orationem scriptam,

    Sall. C. 31, 6:

    aliquid,

    Cic. Leg. 1, 2, 7; Quint. 5, 10, 120; 3, 1, 18; 2, 1, 11; Hor. A. P. 390 et saep.—
    C.
    Transf., to set forth, publish, relate, tell, utter, announce, declare = exponere;

    esp. of the responses of priests and oracles, the decrees of authorities, etc.: apud eosdem (sc. censores) qui magistratu abierint edant et exponant, quid in magistratu gesserint,

    Cic. Leg. 3, 20, 47; cf. Hor. S. 2, 5, 61:

    ede illa, quae coeperas, et Bruto et mihi,

    Cic. Brut. 5, 20:

    nomen parentum,

    Ov. M. 3, 580; 9, 531; Hor. S. 2, 4, 10:

    veros ortus,

    Ov. M. 2, 43; cf.:

    auctor necis editus,

    id. ib. 8, 449:

    mea fata tibi,

    id. 11, 668 et saep. —With acc. and inf.:

    Apollo Pythius oraculum edidit, Spartam nulla re alia esse perituram, etc.,

    Cic. Off. 2, 22, 77; cf. Liv. 40, 45; 22, 10; 42, 2.—With dupl. acc.:

    auctorem doctrinae ejus falso Pythagoran edunt,

    id. 1, 18; cf. id. 1, 46; 27, 27 fin.:

    haec mihi, quae canerem Titio, deus edidit ore,

    Tib. 1, 4, 73:

    iis editis imperiis,

    id. 29, 25; cf.:

    edito alio tempore ac loco (with constitutum tempus et locus),

    Quint. 4, 2, 98:

    opinio in vulgus edita,

    spread abroad, Caes. B. C. 3, 29, 3; cf. Nep. Dat. 6, 4:

    consilia hostium,

    i. e. to divulge, betray, Liv. 10, 27 et saep.— Poet.:

    arma violentaque bella,

    i. e. to sing, celebrate in song, Ov. Am. 1, 1, 1.—Hence,
    2.
    Jurid. and polit. t. t., to give out, promulgate, proclaim, ordain:

    qua quisque actione agere volet, eam prius edere debet. Nam aequissimum videtur, eum, qui acturus est, edere actionem, etc.,

    Dig. 2, 13 (tit. De edendo), 1 sq.:

    verba,

    Cic. Quint. 20, 63; cf.

    judicium,

    id. ib. 21: tribus, said of the plaintiff in a causa sodaliciorum, to name the tribus (since he had the right, in order to choose the judges, to propose to the defendant four tribus, from which the latter could reject only one, and then to choose the judges according to his own pleasure out of the remaining three, Cic. Planc. 15, 36 sqq.:

    judices editi (= editicii),

    id. ib. 17, 41; cf.

    Wund. Cic. Planc. p. LXXVI. sq., and see editicius: socium tibi in hujus bonis edidisti Quintium,

    hast mentioned, Cic. Quint. 24 fin.:

    quantum Apronius edidisset deberi, tantum ex edicto dandum erat,

    id. Verr. 2, 3, 29; 2, 2, 42: mandata edita, Liv. 31, 19; cf. id. 34, 35:

    ederet (consul) quid fieri velit,

    to command, id. 40, 40; cf. id. 45, 34.—
    (β).
    Transf. beyond the jurid. sphere:

    postquam hanc rationem cordi ventrique edidi, etc.,

    Plaut. Aul. 2, 8, 12.—
    D.
    Of other objects, to produce, perform, bring about, cause (freq. and class.):

    oves nullum fructum edere ex se sine cultu hominum et curatione possent,

    Cic. N. D. 2, 63, 158:

    vitales motus,

    Lucr. 3, 560:

    proelia pugnasque,

    id. 2, 119; 4, 1010; Liv. 8, 9; 21, 43 al.; cf.

    caedem,

    id. 5, 13; 10, 45 al.:

    strages,

    Verg. A. 9, 785 and 527:

    aliquantum trepidationis,

    Liv. 21, 28; cf.

    tumultum,

    id. 36, 19:

    ruinas,

    Cic. Leg. 1, 13 fin.:

    scelus, facinus,

    to perpetrate, id. Phil. 13, 9 fin.:

    annuam operam,

    i. e. to perform, Liv. 5, 4; cf. id. 3, 63; Suet. Tib. 35:

    munus gladiatorium (with parare),

    to exhibit, Liv. 28, 21; Suet. Calig. 18; cf.

    ludos,

    Tac. A. 1, 15; 3, 64; Suet. Caes. 10 al.:

    spectaculum,

    Tac. A. 14, 17; id. H. 2, 67; Suet. Caes. 44 et saep.:

    gladiatores,

    Suet. Aug. 45 et saep.:

    exemplum severitatis,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 5;

    so more freq.: exempla in aliquem,

    Ter. Eun. 5, 6, 21; Caes. B. G. 1, 31, 12; Liv. 29, 9 fin. and 27; cf.:

    scelus in aliquem,

    Cic. Sest. 27.
    III.
    To raise up, lift, elevate:

    corpus celerem super equum,

    Tib. 4, 1, 114.—Hence,
    1.
    ēdĭtus, a, um, P. a. (set forth, heightened; hence, like excelsus).
    A.
    Prop., of places, elevated, high, lofty (cf.:

    altus, celsus, excelsus, sublimis, procerus, arduus, praeceps, profundus), opp. to flat, level (cf.: collis paululum ex planitie editus,

    Caes. B. G. 2, 8, 3; id. B. C. 1, 43, 2; Sall. J. 92, 5; Tac. A. 15, 27—very freq. and class.):

    Henna est loco perexcelso atque edito,

    Cic. Verr. 2, 4, 48; Caes. B. G. 3, 19, 1 (with acclivis); 7, 18, 3; id. B. C. 3, 37, 4; Sall. J. 92, 5; 98, 3; Liv. 2, 50 et saep.— Comp., Caes. B. C. 1, 7, 5; 1, 43, 2; Sen. N. Q. 7, 5. — Sup., Auct. B. Alex. 28; 31; 72; Just. 2, 1, 17 al.—
    * B.
    Trop.:

    viribus editior,

    stronger, Hor. S. 1, 3, 110.— Adv. does not occur.—
    2.
    ēdĭtum, i, n.
    A.
    A height:

    in edito,

    Suet. Aug. 72:

    ex edito,

    Plin. 31, 3, 27.— Plur.:

    edita montium,

    Tac. A. 4, 46; 12, 56: in editis, Treb. Trig. Tyr. 26.—
    B.
    Transf., a command, order, Ov. M. 11, 647; cf. Liv. 25, 12, 4.
    3.
    ĕdo, ōnis, m. [1. edo], a glutton, Varr. ap. Non. 48, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > edo

  • 11 adjuto

    adjūto, —, —, āre [frequ. к adjuvo ]
    помогать, усердно содействовать, деятельно поддерживать (aliquem Ter; aliquem adversus aliquem AG)
    a. aliquid alicui Ter — помочь кому-л. в чём-л.

    Латинско-русский словарь > adjuto

  • 12 perfero

    per-fero, tulī, lātum, ferre
    1)
    а) приносить ( a duobus lecticariis perferri Pt); привозить, доставлять (corpus alicujus in patriam Nep; praedam in portum L)
    epistulas ad aliquem perferendas tradere alicui Sen — передать через кого-л. письма для кого-л.
    2) доносить, распространять ( famam ad Graeciam L)
    se p. — отправляться ( ad limina alicujus V)
    3) передавать ( epistulam alicui или ad aliquem C); сообщать, возвещать, уведомлять, доносить (aliquid или de aliquā re ad aliquem C; fama Romam perlata est L)
    4) исполнять (mandata T; jussa Prp); заканчивать, совершать, доводить до конца (id, quod suscepi C); сохранять до конца ( intrepidos vultūs O); проводить, добиться утверждения (p. legem C)
    5)
    а) переносить (до конца), претерпевать, выдерживать (calamitates Cs; poenas C, Nep; dolorem V)
    leve est miseriam ferre, p. est grave SenT — тяжело не перенести горе, а переносить его всё время
    б) терпеливо выносить, переносить (aliquem Ter, C)

    Латинско-русский словарь > perfero

  • 13 affecto

    adfecto (affecto), āre, āvi, ātum [adficio] - tr. -    - voir la forme dép. adfector. [st1]1 [-] faire des efforts vers, entreprendre, tenter, chercher à atteindre, avoir des vues sur, être en quête de.    - adfectare iter, Cic.: chercher à se frayer un chemin.    - adfectare viam ad aliquem, Ter.: chercher à s'introduire auprès de qqn.    - adfectare viam, ut... Plaut.: **entrer dans une voie pour** = chercher un moyen pour.    - civitates adfectare, Sall.J. 66, 1; Tac. H. 4, 66: chercher à gagner des cités.    - Aetolorum amicitiam adfectare, Liv. 25, 23, 9: chercher à gagner l'amitié des Etoliens.    - studia militum adfectare, Tac. H. 1: 23, chercher à gagner le dévouement des soldats.    - affectare res Africae, Liv. 28, 17, 10: avoir des vues sur l'Afrique.    - bellum Hernicum adfectare, Liv. 7, 3, 9: avoir en vue une guerre contre les Berniques [la direction d'une...].    - munditiam adfectare, Nep. Att. 13, 5: viser à la propreté.    - regnum adfectare, Liv. 24, 25, 5: aspirer à la royauté.    - honorem adfectare, Sall. J. 64, 4: ambitionner une charge.    - quod nulla ars praestet affectando, Plin.: ce que l'art ne pourrait faire malgré ses efforts.    - affectare Siciliam, Flor.: convoiter la Sicile.    - affectare tyrannidem, Quint.: aspirer à la tyrannie.    - affectare cruorem alicujus, Stat. Th. 11, 539: avoir soif du sang de qqn.    - affectare elegantiam, Gell.: viser à l'élégance.    - affectare famam clementiae, Tac. H. 2, 63: vouloir passer pour un homme clément.    - potiundae Africae spem adfectare, Liv. 28, 18, 10: poursuivre l'espoir de s'emparer de l'Afrique.    - avec inf. qui esse docti adfectant, Quint. 10, 1, 98: ceux qui visent à être des savants.    - avec prop. inf. qui se divitem videri adfectat, Aug. Ep. 36, 1: qui ambitionne de paraître riche.    - adfectatus, a, um [a parfois un sens péjor.]: recherché (peu naturel).    - adfectata et parum naturalia, Quint. 11, 3, 10: des choses affectées et trop éloignées du naturel. [st1]2 [-] approcher de, aborder, atteindre.    - ubi nulla datur dextra adfectare potestas, Virg. En. 3: comme il ne lui est pas possible de mettre la main sur nous.    - viam Olympo adfectare, Virg. G. 4, 562: suivre la route de l'Olympe (qui mène à l'immortalité).    - spes adfectandae ejus rei, Liv. 29, 6, 2: l'espoir d'atteindre ce résultat.    - tutior ad adfectandas opes via, Liv. 24, 22, 11: moyen plus sûr d'arriver à la toute-puissance.    - Gallias adfectavere, Tac. G. 37: ils s'attaquèrent aux Gaules.    - dextrā affectare, Virg.: saisir avec la main droite.    - civitates formidine adfectare, Sall. J. 66: entraîner les villes par la terreur.    - morbo affectari, Liv. 29, 10: être atteint d'une maladie.    - affectare imperium, Tac.: s'emparer de l'empire.    - affectare studia militum, Tac.: capter la faveur de l'armée.
    * * *
    adfecto (affecto), āre, āvi, ātum [adficio] - tr. -    - voir la forme dép. adfector. [st1]1 [-] faire des efforts vers, entreprendre, tenter, chercher à atteindre, avoir des vues sur, être en quête de.    - adfectare iter, Cic.: chercher à se frayer un chemin.    - adfectare viam ad aliquem, Ter.: chercher à s'introduire auprès de qqn.    - adfectare viam, ut... Plaut.: **entrer dans une voie pour** = chercher un moyen pour.    - civitates adfectare, Sall.J. 66, 1; Tac. H. 4, 66: chercher à gagner des cités.    - Aetolorum amicitiam adfectare, Liv. 25, 23, 9: chercher à gagner l'amitié des Etoliens.    - studia militum adfectare, Tac. H. 1: 23, chercher à gagner le dévouement des soldats.    - affectare res Africae, Liv. 28, 17, 10: avoir des vues sur l'Afrique.    - bellum Hernicum adfectare, Liv. 7, 3, 9: avoir en vue une guerre contre les Berniques [la direction d'une...].    - munditiam adfectare, Nep. Att. 13, 5: viser à la propreté.    - regnum adfectare, Liv. 24, 25, 5: aspirer à la royauté.    - honorem adfectare, Sall. J. 64, 4: ambitionner une charge.    - quod nulla ars praestet affectando, Plin.: ce que l'art ne pourrait faire malgré ses efforts.    - affectare Siciliam, Flor.: convoiter la Sicile.    - affectare tyrannidem, Quint.: aspirer à la tyrannie.    - affectare cruorem alicujus, Stat. Th. 11, 539: avoir soif du sang de qqn.    - affectare elegantiam, Gell.: viser à l'élégance.    - affectare famam clementiae, Tac. H. 2, 63: vouloir passer pour un homme clément.    - potiundae Africae spem adfectare, Liv. 28, 18, 10: poursuivre l'espoir de s'emparer de l'Afrique.    - avec inf. qui esse docti adfectant, Quint. 10, 1, 98: ceux qui visent à être des savants.    - avec prop. inf. qui se divitem videri adfectat, Aug. Ep. 36, 1: qui ambitionne de paraître riche.    - adfectatus, a, um [a parfois un sens péjor.]: recherché (peu naturel).    - adfectata et parum naturalia, Quint. 11, 3, 10: des choses affectées et trop éloignées du naturel. [st1]2 [-] approcher de, aborder, atteindre.    - ubi nulla datur dextra adfectare potestas, Virg. En. 3: comme il ne lui est pas possible de mettre la main sur nous.    - viam Olympo adfectare, Virg. G. 4, 562: suivre la route de l'Olympe (qui mène à l'immortalité).    - spes adfectandae ejus rei, Liv. 29, 6, 2: l'espoir d'atteindre ce résultat.    - tutior ad adfectandas opes via, Liv. 24, 22, 11: moyen plus sûr d'arriver à la toute-puissance.    - Gallias adfectavere, Tac. G. 37: ils s'attaquèrent aux Gaules.    - dextrā affectare, Virg.: saisir avec la main droite.    - civitates formidine adfectare, Sall. J. 66: entraîner les villes par la terreur.    - morbo affectari, Liv. 29, 10: être atteint d'une maladie.    - affectare imperium, Tac.: s'emparer de l'empire.    - affectare studia militum, Tac.: capter la faveur de l'armée.
    * * *
        Affecto, affectas, affectare, Ab Affectu deductum verbum. Avoir merveilleux desir de quelque chose, Affecter.
    \
        Affectare cruorem alicuius. Stat. Desirer le sang d'aucun, de le tuer.
    \
        Affectare diligentiam in superuacuis. Plin. Estre trop diligent en choses non necessaires.
    \
        Affectare iter. Cic. Pretendre, ou tascher à tenir un chemin.
    \
        Affectare regnum. Liu. Tendre à estre Roy par quelque moyen que ce soit.
    \
        Spes affectat easdem. Ouid. Elle ha semblable esperance.
    \
        Affectare viam ad aliquid. Virgil. Desirer et tascher à trouver les moyens de parvenir à quelque chose.
    \
        Affectare. Vlp. Faire une chose à son escient.
    \
        Affectare aliquem damnis. Plaut. Porter dommage à aucun.

    Dictionarium latinogallicum > affecto

  • 14 ira

    īra, ae ( gen. iraï

    for irae,

    Lucr. 3, 303), f. [kindred to Sanscr. īr, tremere, commoveri; cf.: ir-ya, vigorous; iras-yati, to be angry; Gr. eris, erethô].
    I.
    Prop., anger, wrath, rage, ire:

    ira est libido poeniendi ejus, qui videatur laesisse injuriā,

    Cic. Tusc. 4, 9, 21:

    ira, quae quamdiu perturbationem habet, dubitationem non habet,

    id. ib. 4, 36, 77:

    ira furor brevis est,

    Hor. Ep. 1, 2, 62:

    ira est cupiditas ulciscendae injuriae, Sen. de Ira, 1, 2, 4: facit ira nocentem Hunc sexum,

    Juv. 6, 647:

    facere aliquid per iram,

    in anger, Cic. Tusc. 4, 37, 79:

    plus irae suae quam utilitati communi paruisse,

    to his anger, Nep. Alc. 4, 6:

    irā et dolore incensus,

    id. Pelop. 5, 4:

    irā commotus,

    Sall. C. 31, 6:

    acuere iram,

    id. ib. 12, 590:

    attollere,

    id. ib. 2, 381:

    concipere,

    Just. 5, 10:

    concitare,

    Ov. P. 4, 14, 41:

    evomere in aliquem,

    Ter. Ad. 3, 2, 14:

    vertere in aliquem,

    Hor. Epod. 5, 54:

    non sufficit irae occidisse aliquem,

    Juv. 15, 169:

    indulgere irae,

    Liv. 23, 3:

    iram exstinguere,

    Petr. 94:

    contundere,

    Col. 6, 2:

    frangere,

    Quint. 6, 3, 9:

    lenire,

    id. 3, 8, 12:

    ponere,

    Hor. A. P. 160:

    moderari irae,

    id. Ep. 1, 2, 59:

    pone irae frena modumque,

    Juv. 8, 88:

    quantulacumque est occasio, sufficit irae,

    id. 13, 183:

    dum defervescat ira,

    Cic. Tusc. 4, 36, 78: deflagrat, Liv. [p. 1000] 40, 8:

    decedit,

    Ter. Hec. 3, 5, 55:

    irae sunt inter aliquos,

    id. And. 3, 3, 20:

    ira inter eas intercessit,

    id. Hec. 3, 1, 25:

    in Romanos, propter obsides nuper interfectos,

    Liv. 25, 15, 7:

    adversus Romanos,

    id. 36, 6, 1:

    ira deorum,

    Ov. M. 1, 378; Juv. 13, 100:

    numinis,

    Ov. Tr. 3, 6, 23:

    deūm,

    Verg. A. 3, 215:

    Junonis,

    id. ib. 1, 4:

    in quorum mente pares sunt Et similes ira atque fames,

    Juv. 15, 131.— Plur.:

    veteres in Populum Romanum irae,

    Liv. 21, 25, 2:

    excitare iras,

    Verg. A. 2, 594:

    horribiles exercere iras,

    id. G. 3, 152:

    mollire iras,

    Liv. 1, 9:

    induere,

    Stat. Th. 1, 38:

    quicquid ex foedere rupto irarum in nos caelestium fuit,

    Liv. 9, 1:

    iras plumbeas gerere,

    heavy, Plaut. Poen. 3, 6, 18:

    inde irae et lacrimae,

    Juv. 1, 168.— With obj.-gen., on account of:

    ob iram fugae,

    Liv. 27, 7:

    amissae praedae,

    id. 1, 5:

    diremptae pacis,

    id. 9, 8; 21, 2; 37, 51:

    ereptae virginis,

    Verg. A. 2, 413.—So, plur.:

    irae imperatorum,

    against the commanders, Liv. 8, 30:

    cladum,

    because of, indignation at, Sil. 12, 271.—
    II.
    Transf.
    A.
    A cause of anger, provocation:

    aut age, dic aliquam, quae te mutaverit, iram,

    Ov. P. 4, 3, 21. —
    B.
    An object of anger or hatred:

    justae quibus est Mezentius irae,

    Verg. A. 10, 714 Jan. ad loc.:

    Hannibal est irae tibi,

    Sil. 11, 604.—
    C.
    A passion inspired by anger ( poet.):

    subit ira cadentem Ulcisci patriam,

    Verg. A. 2, 575.—
    D.
    Of inanim. and abstr. things, violence, impetuosity, fury (mostly poet.):

    belli,

    Sall. Hist. Fragm. 4, 61, 3 Dietsch:

    ira belli desenuit,

    id. ib. 1, 93:

    flagelli,

    Val. Fl. 7, 149:

    maris,

    id. 1, 37:

    dant mucronibus iras,

    Sil. 7, 344:

    nimborum,

    id. 17, 253:

    grandinis,

    id. 12, 610. —
    III.
    Personified:

    comunt Furor Iraque cristas,

    Stat. Th. 3, 424.— Plur.:

    Iraeque Insidiaeque, dei (Mavortis) comitatus,

    Verg. A. 12, 336:

    atraeque genis pallentibus Irae,

    Val. Fl. 2, 205; Sil. 4. 437.

    Lewis & Short latin dictionary > ira

  • 15 exemplum

    exemplum, i, n. [eximo], orig., what is taken out as a sample (cf. eximius, from eximo), a sample.
    I.
    Prop. (cf. exemplar, specimen):

    purpurae, tritici,

    Auct. Her. 4, 6, 9.—Hence,
    II.
    Transf.
    A.
    An imitation, image, portrait taken from something; a draught, transcript, copy.
    1.
    Hic quoque exemplum reliquit, Plaut. Ps. 2, 2, 56; cf.:

    o Apella, o Zeuxis pictor, Cur numero estis mortui? hinc exemplum ut pingeretis: Nam alios pictores nihil moror hujusmodi tractare exempla,

    id. Poen. 5, 4, 102 sq.; and in a pun with the follg. signif. under B.: Th. Exempla edepol faciam ego in te. Tr. Quia placeo, exemplum expetis, id. Most. 5, 1, 67:

    aedes probant: sibi quisque Inde exemplum expetunt,

    a sketch, draught, id. ib. 1, 2, 21; cf. id. ib. 3, 2, 75 sq.:

    Pompeii litterarum ad consulem exemplum attulit: Litterae mihi a L. Domitio allatae sunt: earum exemplum infra scripsi... Deinde supposuit exemplum epistolae Domitii, quod ego ad te pridie miseram,

    a transcript, copy, Cic. Att. 8, 6, 1 sq.; 8, 11, 6; 7, 23, 3; id. Fam. 9, 26, 3; Ov. Tr. 1, 7, 23 al.—
    2.
    An equal, parallel:

    clarissimum Homeri inluxit ingenium, sine exemplo maximum,

    Vell. 1, 5, 1.—
    B.
    A sample for imitation, instruction, proof, a pattern, model, original, example, precedent, case (the predominant meaning of the word).
    1.
    In gen.:

    ut mutum in simulacrum ex animali exemplo veritas transferatur,

    from a living model, original, Cic. Inv. 2, 1, 2; cf.:

    feruntur enim ex optimis naturae et veritatis exemplis,

    id. Off. 3, 17, 69:

    propones illi exempla ad imitandum,

    id. Phil. 10, 2, 5; cf.:

    habere exemplum ad imitandum (corresp. to exemplar),

    id. Mur. 31, 66; and:

    nostris exemplo fuit ad imitandum,

    Suet. Gramm. 2:

    exposita ad exemplum nostra re publica,

    Cic. Rep. 1, 46 fin.; cf. id. ib. 2, 31 fin.:

    loquimur de iis amicis, qui ante oculos sunt... Ex hoc numero nobis exempla sumenda sunt,

    id. Lael. 11, 38:

    aliquem ex barbatis illis exemplum imperii veteris, imaginem antiquitatis,

    id. Sest. 8, 19:

    a sapiente petitur exemplum,

    id. Off. 3, 4, 16:

    exemplum a me petere,

    Liv. 7, 32, 12:

    ab eodem Pompeio omnium rerum egregiarum exempla sumantur,

    Cic. de Imp. Pomp. 15, 44:

    ab se ipso exemplum capi posse,

    Liv. 1, 49, 2; cf.:

    cum et ipse sis quasi unicum exemplum antiquae probitatis et fidei,

    Cic. Rep. 3, 5:

    quod in juventute habemus illustrius exemplum veteris sanctitatis?

    id. Phil. 3, 6, 15:

    innocentiae,

    id. de Or. 1, 53, 229:

    qua in muliere etiam nunc quasi exempli causa vestigia antiqui officii remanent,

    as a pattern, example, id. Rosc. Am. 10, 27 (cf. infra, 2.):

    eum virum, unde pudoris pudicitiaeque exempla peterentur,

    id. Deiot. 10, 28:

    firmare animum constantibus exemplis (for constantiae),

    Tac. A. 16, 35; cf.:

    exemplum modestum,

    id. H. 2, 64:

    vitiosi principes plus exemplo quam peccato nocent,

    by their example, Cic. Leg. 3, 14, 32:

    (Tullus Hostilius) de imperio suo, exemplo Pompilii, populum consuluit curiatim,

    id. Rep. 2, 17:

    quod autem exemplo nostrae civitatis usus sum, etc.,

    id. ib. 2, 39: atrox videbatur Appi sententia;

    rursus Vergini Larciique exemplo haud salubres,

    i. e. judged by the precedent, Liv. 2, 30 init.:

    divinare morientes etiam illo exemplo confirmat Posidonius, quo affert, etc.,

    by that example, that case, Cic. Div. 1, 30, 64; id. Inv. 1, 30, 49; cf.:

    hinc illa et apud Graecos exempla... levitatis Atheniensium crudelitatisque in amplissimos cives exempla,

    id. Rep. 1, 3:

    datum in omnes provincias exemplum,

    Tac. A. 1, 78; so,

    dare exemplum,

    to set the example, id. ib. 4, 50:

    tertia legio exemplum ceteris praebuit,

    id. H. 2, 85; 4, 52; Val. Max. 3, 6, 5.—
    2.
    Esp. in phrase: exempli causā or gratiā, for instance, for an example (cf. Krebs, Antibarb. p. 437):

    exempli causa paucos nominavi,

    for example's sake, Cic. Phil. 13, 2, 2; cf.:

    quia in alicujus libris exempli causa id nomen invenerant, putarunt, etc.,

    id. Mur. 12, 27; id. Inv. 1, 37, 66:

    haec exempli gratia sufficient,

    Quint. 9, 2, 56; cf.:

    pauca exempli gratia ponam,

    id. 6, 5, 6; 5, 10, 110; cf.:

    ex quibus in exemplum pauca subjeci,

    Suet. Tib. 21 et saep.:

    venit in exemplum furor,

    teaches, Ov. F. 4, 243; cf. Just. 23, 3.—
    3.
    In partic., a warning example, an example, warning, punishment (rare):

    exemplum statuite in me, ut adolescentuli vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; cf.:

    quibus liberi sunt, statuite exemplum, quantae poenae in civitate sint hominibus istiusmodi comparatae,

    Auct. Her. 4, 35, 47:

    simile in superiore parte provinciae edere exemplum severitatis tuae,

    Cic. ad Q. Fr. 1, 2, 5; cf. Tac. A. 3, 36 fin.; so,

    edere exempla in aliquem,

    Ter. Eun. 5, 7, 21; Caes. B. G. 1, 31, 12; Liv. 29, 27, 4:

    ut ne viderem, quae futura exempla dicunt in eum indigna,

    Ter. Eun. 5, 4, 24:

    habet aliquid ex iniquo omne magnum exemplum,

    Tac. A. 14, 44:

    meritum quidem novissima exempla Mithridatem,

    i. e. the punishment of death, id. ib. 12, 20:

    esse in exemplo,

    to serve as a warning, Ov. M. 9, 454; cf. Vulg. Judae, 7 al.:

    exemplo supplicii reliquos deterrere,

    Hirt. B. G. 8, 44, 1.—
    4.
    Law t. t., a precedent:

    ad exemplum trahere,

    Just. Inst. 1, 2, 6:

    alicui sine exemplo subvenire,

    id. ib. —
    C.
    A way, manner, kind, nature:

    multi more isto atque exemplo vivunt,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 11; cf.:

    negat se more et exemplo populi Romani posse iter ulli per provinciam dare,

    Caes. B. G. 1, 8, 3:

    uno exemplo ne omnes vitam viverent,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    istoc exemplo,

    id. ib. 2, 4, 6:

    quot me exemplis ludificatust,

    id. Ep. 5, 2, 6:

    eodem exemplo, quo,

    Liv. 31, 12, 3:

    ad hoc exemplum,

    Plaut. Mil. 2, 4, 6:

    quod ad exemplum,

    id. Trin. 4, 2, 76 et saep.—Hence often of methods or examples of punishment (cf. 3. supra):

    quando ego te exemplis pessumis cruciavero,

    Plaut. Capt. 3, 5, 33:

    omnibus exemplis crucior,

    id. Bacch. 5, 1, 6; cf. id. Most. 1, 3, 35; 55; 5, 1, 67.—Freq. of the tenor, purport, contents of a letter, etc.:

    litterae uno exemplo,

    i. e. of the same tenor, Cic. Fam. 4, 4, 1; 10, 5, 1:

    scribere bis eodem exemplo,

    id. ib. 9, 16, 1:

    testamentum duplex... sed eodem exemplo,

    Suet. Tib. 76:

    Capua litterae sunt allatae hoc exemplo: Pompeius mare transiit, etc.,

    Cic. Att. 9, 6, 3:

    (litterarum) exemplum componere,

    id. Agr. 2, 20, 53; Suet. Calig. 55.

    Lewis & Short latin dictionary > exemplum

  • 16 allego

    I al-lēgo, āvī, ātum, āre
    1) отправлять, посылать, присылать ( aliquem ad aliquem или alicui C)
    allegati (alicujus) C — посланные, послы
    aliquem allegando fatigare L — надоедать кому-л. просьбами через посланных
    2) подговаривать, подстрекать, подсылать ( aliquem Ter)
    3) приводить в доказательство, ссылаться (на) (a. exemplum PJ; merita erga populum Su)
    II al-lego, lēgī, lēctum, ere
    2) выбирать, принимать в порядке выборов ( aliquem in senatum Su)

    Латинско-русский словарь > allego

  • 17 prehendo

    (prēndo), prehendī (prēndī), prehēnsum (prēnsum), ere
    1) хватать, схватывать (aliquem manu C, QC; dextram Pl и dextrā V); ловить, поймать (servum fugitivum C; aliquem in furto Pl, furto AG и furti Pl, AG)
    aliquem cursu p. V — догнать кого-л.
    p. aliquem Ter, C — останавливать кого-л. (для разговора), обращаться к кому-л., заговаривать с кем-л.
    p. aliquem mendacii Pl — уличить кого-л. во лжи
    2) захватывать, завладевать (p. arcem V)
    4) ясно воспринимать, понимать ( rerum omnium naturam C)
    5) получать, т. е. пускать корни ( plantae prehendunt Pall)

    Латинско-русский словарь > prehendo

  • 18 dum

    dum, conj. [for dium, acc. from dius; cf. diu, Corss. Ausspr. 2, 856], denotes the temporal relation of two actions to cach other,
    I.
    As contemporaneous, or,
    II.
    As in immediate succession, so that with the commencement of one action the other ceases.
    I.
    As contemporaneous.
    A.
    Without respect to the limits of the two actions, while, whilst, during the time in which.
    1.
    In gen., construed with the indicative, except in oratio obliqua, where the subjunctive was sometimes used. In Aug. poets and late prose the subjunctive often stands in oratio directa, v. the following).
    (α).
    Indic. praes.:

    dum cum hac usuraria Uxore mihi nunc morigero, haec curata sint Fac sis,

    Plaut. Am. 3, 3, 25; so id. Aul. 4, 2, 14; id. Bacch. 4, 7, 19; Ter. Heaut. 2, 2, 11; Cic. Clu. 32 fin.; Verg. E. 3, 75; Hor. Ep. 2, 1, 190 et saep.— In the praes. histor.:

    dum haec loquimur, interea loci ad macellum ubi advenimus, etc.,

    Ter. Eun. 2, 2, 24; id. Phorm. 5, 9, 18; Cic. de Or. 2, 4, 15; id. Div. in Caec. 17, 56:

    dum haec geruntur, Caesari nuntiatum est, etc.,

    Caes. B. G. 1, 46, 1; cf.

    these forms of transition,

    id. ib. 3, 17, 1; 4, 32, 1; 4, 34, 3; 5, 22, 1; 6, 7, 1; 7, 57, 1; id. B. C. 1, 56, 1; 2, 1, 1 et saep. dum ea conquiruntur et conferuntur, nocte intermissa circiter hominum milia VI ad Rhenum contenderunt, Caes. B. G. 1, 27, 4; cf. id. B. C. 1, 37, 1; id. ib. 1, 36, 1; Liv. 21, 7, 1; Verg. G. 4, 559.—In the imperf.:

    dum haec in Appulia gerebantur, Samnites... urbem non tenuerunt,

    Liv. 10, 36 fin.; 21, 53; 41, 14; Nep. Hann. 2, 4; Tac. Agr. 41; cf.:

    dum is in aliis rebus erat occupatus,

    Cic. Rosc. Am. 32, 91 —In the fut.; nunc animum advortite Dum argumentum hujus eloquar comoediae, Plaut. Am. prol. 96.—In the perf.:

    dum Cyri et Alexandri similis esse voluit, Crassorum inventus est dissimillimus,

    Cic. Brut. 81, 292; so id. Mur. 27, 55; id. Fin. 2, 13; id. Phil. 14, 12, 33; id. Att. 1, 16, 2; Nep. Reg. 2, 2 al.—In the pluperf.:

    dum in unam partem oculos animosque hostium certamen averterat, pluribus locis scalis capitur murus,

    Liv. 32, 24.—In the fut. perf.:

    bellum ingens geret Italia... Tertia dum Latio regnantem viderit aestas,

    Verg. A. 1, 265.—Prov.:

    dum loqueris,

    i. e. this instant, Petr. 99.—In the oratio obliqua: dic, hospes, Spartae, nos te hic vidisse jacentes, Dum sanctis patriae legibus obsequimur, Poëta ap. Cic. Tusc. 1, 42, 101; Liv. 2, 57; 26, 16; Tac. A. 15, 59; id. H. 1, 33; Ov. M. 4, 776 et saep.—
    (β).
    Subj. In oratio obliqua:

    dixisti, dum Planci in me meritum verbis extollerem, me arcem facere e cloaca,

    Cic. Planc. 40; so id. de Or. 1, 41 fin.; id. Mur. 24; id. Att. 5, 17, 3; Sall. C. 7, 6; Tac. H. 4, 17 fin. al.—In oratio recta:

    o quotiens ausae, caneret dum valle sub alta, Rumpere mugitu carmina docta boves,

    Tib. 2, 3, 19:

    dum intentus in eum se rex totus averteret, etc.,

    Liv. 1, 40, 7:

    dum ea in Samnio gererentur,

    id. 10, 18, 1; Ov. Pont. 3, 3, 2; Verg. G. 4, 457; Mart. 1, 22, 1; Hirt. B. Hisp. 23; Aur. Vict. Vir. Ill. 35; id. Caes. 39; Hyg. Fab. 12 al.—
    b.
    When the principal action is an immediate and sudden sequence of that described in [p. 618] the clause with dum, subito or repente is often used in the principal clause:

    dum tempus teritur, repente milites, etc.,

    Liv. 29, 9, 5: dum advenientes filia interrogat, repente in osculis, etc. Suet. Aug. 99:

    dum Appium orno, subito sum factus accusatoris ejus socer,

    Cic. Att. 6, 6, 1; Hirt. B. Afr. 61.—
    c.
    When the actions are simply presented as contemporaneous, interea, jam or interea jam is often used in the principal clause:

    dum haec mecum reputo, accersitur lavatum interea virgo,

    Ter. Eun. 3, 5, 44; Cic. Quint. 6, 28:

    dum ea Romani parant, jam Saguntum oppugnabatur,

    Liv. 21, 7, 1; cf.

    also: dum... interim,

    Plaut. Trin. 1, 1, 8; id. Men. 1, 3, 31; Liv. 21, 47, 7 al.—
    2.
    Esp., of duration in the present, now, yet.
    a.
    In combination with etiam primum, and esp. freq. with the negations non, nec, ne, haud, nihil, nullus, nemo, v. h vv.—
    b.
    Colloq., as an enclitic with imperatives and interjections (by some separately written ades dum, abi dum, etc, but v. Ritschl, Opusc Phil p. 567 sq.), orig, acc of time, a moment, a second, a little Sosia adesdum, paucis te volo, Ter. And 1, 1, 2 abidum, id. Heaut. 2, 3, 8 circumspicedum, Plaut Trin. 1, 2, 109:

    dicdum,

    Ter. Hec 5, 3, 5 facitodum, id. Heaut 3, 2, 39 iteradum, Poëta ap. Cic. Att. 14, 14 jubedum, Plaut. Rud. 3, 5, 7:

    manedum,

    id. Bacch. 4, 6, 24; Ter. Hec. 5, 4, 4:

    memoradum,

    Plaut. Poen. 5, 2, 103:

    tacedum,

    id. Men. 2, 2, 73:

    tangedum,

    id. Rud. 3, 5, 5 al.:

    agedum (most freq.),

    id. Am. 2, 2, 151; 5, 1, 29; id. As. 4, 1, 1; 5, 1, 1 et saep. (for which, agidum, id. Trin. 2, 2, 89 Ritschl ad loc.); Ter. Eun. 4, 4, 27; id. Heaut. 2, 3, 69; id. Hec. 3, 1, 35; id. Phorm. 5, 3, 1; Cic. Sull. 26; Liv. 7, 9; 9, 16 al.; Cat. 63, 78; Stat. Th. 7, 126 al.:

    agitedum,

    Liv. 3, 62 Drak.; 5, 52; 7, 34 fin.:

    cedodum,

    Ter. Phorm. 2, 2, 15:

    ehodum,

    id. And. 1, 2, 13; 2, 1, 24; 3, 5, 10; id. Eun. 2, 3, 68; also in Plaut. in enumerations: primumdum (= Gr. prôton men), Plaut. Mil. 2, 3, 26; id. Most. 2, 1, 53; id. Trin. 1, 2, 61 al.—
    B.
    With respect to the temporal limit of both actions, i. q. tamdiu quam or usque eo, as long as, while.
    1.
    Lit. (with indic. when the duration of the action in the principal clause is alone implied, except in the oratio obliqua).—In praes.: bene factum a vobis, dum vivitis, non abscedet, Cato ap. Gell. 16, 1 fin.; so Cic. Lael. 4, 14; id. de Sen. 23, 86; id. Fin. 3, 2, 9; Caes. B. G. 7, 50 fin. al.—In fut.: quid illos opinamini animi habuisse atque habituros, dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 13, 17; Plaut. Ps. 1, 3, 103; Cic. Rosc. Am. 32 fin.; id. Leg. 1, 1, 2; Verg. A. 1, 607 sq. et saep.—
    (β).
    Subj., often, when the clause with dum expresses a desired end, or refers to an indefinite future:

    non tibi venit in mentem, Si, dum vivas, tibi bene facias, etc.,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 76:

    pars, dum vires suppeterent, eruptionem censebant,

    Caes. B. G. 7, 77, 2:

    ut sua sponte, dum sine periculo liceret, excederet Gadibus,

    id. B. C. 2, 20, 3:

    hoc unum esse tempus de pace agendi, dum sibi uterque confideret ut pares ambo viderentur,

    id. ib. 3, 10, 7:

    de quo (sc. animo) dum disputarem, tuam mihi dari vellem, Cotta, eloquentiam,

    Cic. N. D. 2, 59, 147 Bait. (v. Roby, Gram. 2, 284 sq.). —
    b.
    With tamdiu, tantum, tantummodo, tantisper, usque; or opp. postea, postquam, deinde, ubi, nunc, etc.—With tamdiu, Cic. Verr. 2, 4, 3; id. Cat. 3, 7; id. de Sen. 12, 41; id. Tusc. 5, 33 fin.; id. Att. 9, 6, 5 al.—With tantum, Liv. 27, 42.—With tantummodo, Sall. J. 53, 3.—With tantisper, Plaut. Truc. prol. 11; Ter. Ad. 1, 1, 44; id. Heaut. 1, 1, 54.—With usque, Cic. Verr. 2, 1, 5: dum... postea, id. Mur. 12, 26—dum... postea quam, Caes. B. G. 7, 82, 1; Cic. Rosc. Am. 43 fin. —dum... postquam, Sall. J. 53, 3; Liv. 21, 13; cf. Ter. And. 1, 1, 27—dum... deinde, Cic. Att. 9, 6, 5; Liv. 27, 42, 13—dum... sed ubi, Plaut. Capt. 2, 1, 37; Caes. B. C. 1, 51, 5—dum... nunc, Ter. And. 1, 2, 17; Cic. Ac. 1, 4, 11.—For tamdiu... dum, less freq. dum... dum, as long as... so long:

    sic virgo dum intacta manet, dum cara suis,

    Cat. 62, 45 and 56; cf. Quint. 9, 3, 16:

    dum habeat, dum amet,

    Plaut. Truc. 2, 1, 23 (al. tum).—
    c.
    In Plautus repeatedly with an emphatic quidem, Plaut. As. 2, 4, 57; 5, 2, 20; id. Bacch. 2, 2, 48; id. Merc. 2, 3, 53; id. Ps. 1, 5, 92.—
    2.
    Transf.
    a.
    In conditional relations as a restrictive particle, like quatenus and duntaxat, so long as, if so be that, provided that, if only (so regularly connected with the subjunctive;

    freq. in prose and poetry): dum pereas, nihil interduo aiant vivere,

    Plaut. Capt. 3, 5, 36: Ly. Concede, inspiciam quid sit scriptum. Cu. Maxime, Tuo arbitratu, dum auferam abs te id quod peto, id. Curc. 3, 58; cf.:

    dum res maneant, verba fingant arbitratu suo,

    Cic. Fin. 5, 29 fin.: oderint, dum metuant, Att. ap. Cic. Off. 1, 28, 97:

    licet lascivire, dum nihil metuas,

    Cic. Rep. 1, 40 et saep.; in the imperf.:

    qui sese in cruciatum dari cuperet, dum de patris morte quaereretur,

    id. Rosc. Am. 41, 119; Sall. C. 40, 4; id. J. 68, 3; Quint. 10, 1, 33: An. Non pudet vanitatis? Do. Minime, dum ob rem, Ter. Phorm. 3, 2, 41;

    so without a verb,

    Cic. Fam. 7, 9; id. Ac. 2, 32, 104; Quint. 4, 1, 70; 9, 4, 58; 10, 3, 5; cf.:

    dum eatenus,

    id. 1, 11, 1.—
    (β).
    With an emphatic modo, and often in one word, dummodo:

    aeque istuc facio dummodo Eam des, quae sit quaestuosa, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 189; id. Aul. 2, 2, 62; id. Mil. 2, 2, 98; Cic. Rep. 3, 3; id. Off. 3, 21; id. Cat. 1, 5; 9; Prop. 3, 17, 17 (4, 16, 17 M.); Ov. F. 5, 242 al.; cf.:

    sin autem jejunitatem... dummodo sit polita, dum urbana, dum elegans, in Attico genere ponit, etc.,

    Cic. Brut. 82, 285:

    dummodo sit dives, barbarus ille placet,

    Ov. A. A. 2, 276.—Separated by other words:

    mea nil refert, dum patiar modo,

    Ter. Eun. 2, 3, 28:

    certumst pati, dum illum modo habeam mecum,

    id. Heaut. 3, 1, 57; Val. Fl. 5, 265.—
    (γ).
    With tamen, and, in Plautus (cf. above, 1. c.), with quidem.—With tamen, Cic. de Or. 2, 77, 314; Cels. 3, 4; Quint. 1, 1, 11; 2, 12, 7; 8 prooem. § 32; Dig. 39, 22, 4.—With quidem, Plaut. Trin. 1, 2, 20; id. Aul. 2, 2, 34; cf. the foll. number.—
    (δ).
    In negative conditional clauses, with ne, so long as not, provided that not, if only not:

    VTEI. SENATVS. NOSTER. DECERNERET. DVM. NE. MINVS. SENATORIBVS. C. ADESENT., S. C. de Bac. (thrice): id faciat saepe, dum ne lassus fiat,

    Cato, R. R. 5, 4; Plaut. Trin. 4, 2, 137; cf. id. Bacch. 4, 8, 26; id. Curc. 1, 1, 36; Ter. Hec. 4, 4, 12; Cic. Att. 6, 1, 4; 8, 11, B fin.; Liv. 3, 21 Drak.; 28, 40; Ov. H. 3, 81.—So too, dummodo ne, Cic. de Or. 3, 48, 185; id. Fam. 10, 25, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 7; id. Att. 12, 45 al.:

    dum quidem ne,

    Plaut. Merc. 2, 3, 89.—
    b.
    With a causal accessory notion, until, long enough for, etc (very rare, only with subjunctive) obsidio deinde per paucos dies magis quam oppugnatio fuit, dum vulnus ducis curaretur, Liv 21, 8; cf. id. 24, 40; Suet Aug. 78 fin. nam se quoque moveri finget, dum aditum sibi ad aures faciat, Quint. 4, 1, 46.
    II.
    In immediate suceession, until, until that (with the subjunctive or the indicative, as the idea of aim or simply of time predominates; cf.

    e.g.: quid dicam, quantus amor bestiarum sit in educandis custodiendisque iis, quae procreaverunt, usque ad eum finem, dum possint se ipsa defendere?

    Cic. N. D. 2, 51 fin.:

    ea mansit in condicione atque pacto usque ad eum finem, dum judices rejecti sunt,

    id. Verr. 1, 6, 16; cf. Ter. Heaut. 3, 2, 32; id. Eun. 1, 2, 126; Liv. 4, 21 fin.; 27, 42. Cicero generally, Caesar always employs the subjunctive).
    (α).
    Subj.:

    is dum veniat, sedens ibi opperibere,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 14; cf.:

    paulisper mane, dum edormiscat unum somnum,

    id. Am. 2, 2, 64; cf. also Cic. Att. 7, 1, 4;

    so with exspectare,

    id. Lael. 13; Caes. B. G. 1, 11 fin.; 4, 13, 2; Liv. 3, 11 fin.: Tac. Or. 19 fin.; Hor. Ep. 1, 2, 42; Luc. 5, 303 et saep.;

    with morari,

    Hirt. B. G. 8, 28; Liv. 4, 21 fin.; 22, 38 al.; cf. infra, b:

    sic deinceps omne opus contexitur, dum justa muri altitudo expleatur,

    Caes. B. G. 7, 23, 4; id. B. C. 1, 58, 4; cf.:

    multa quoque et bello passus, dum conderet urbem Inferretque deos Latio,

    Verg. A. 1, 5:

    ut spatium intercedere posset, dum milites convenirent, legatis respondit, etc.,

    Caes. B. G. 1, 7 fin.: Caesar ex eo tempore, dum ad flumen Varum veniatur, se frumentum daturum pollicetur, from that time until, etc., id. B. C. 1, 87, 1:

    differant in tempus aliud, dum defervescat ira,

    Cic. Tusc. 4, 36, 78 (cf. ib.:

    dum se ipsi colligant): quippe qui moram temporis quaererent, dum Hannibal in Africam traiceret,

    Liv. 30, 16 fin. et saep.—
    (β).
    Indic.:

    tu hic nos, dum eximus, interea opperibere,

    Ter. Heaut. 4, 7, 5;

    so with opperiri,

    Cic. Att. 10, 3;

    with manere aliquem,

    Ter. Phorm. 3, 2, 28;

    with exspectare,

    id. Eun. 1, 2, 126;

    with morari,

    Liv. 27, 42; cf.:

    causas innecte morandi, Dum pelago desaevit hiems,

    Verg. A. 4, 52:

    retine, dum ego huc servos evoco,

    Ter. Phorm. 5, 7, 89; cf.:

    Tityre, dum redeo, pasce capellas,

    Verg. E. 9, 23: struppis, quibus lectica deligata erat, usque adeo verberari jussit, dum animam efflavit, Gracch. ap. Gell. 10, 3, 5; cf. in the perf., Prop. 1, 3, 45; in the fut., id. 1, 14, 14. See Hand, Turs. II. pp. 303-330.

    Lewis & Short latin dictionary > dum

  • 19 amecus

    1.
    ămīcus (old form ămēcus, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), a, um, adj. [amo], friendly, kind, amicable, favorable, inclined to, liking; constr. with dat., Zumpt, Gram. §

    410: animo esse amico erga aliquem,

    Ter. Hec. 3, 3, 29; Cic. Fam. 1, 7, 3:

    tribuni sunt nobis amici,

    id. Q. Fr. 1, 2 fin.:

    homo amicus nobis jam inde a puero,

    Ter. Ad. 3, 3, 86:

    Pompeium tibi valde amicum esse cognovi,

    Cic. Fam. 1, 8, 5; id. Att. 9, 5:

    amicus non magis tyranno quam tyrannidi,

    Nep. Dion, 3, 2; id. Att. 9:

    male numen amicum,

    Verg. A. 2, 735; Ov. F. 3, 834:

    (Fortuna) amica varietati constantiam respuit,

    Cic. N. D. 2, 16:

    amica luto sus,

    fond of, Hor. Ep. 1, 2, 26.— Comp.:

    mihi nemo est amicior Attico,

    Cic. Att. 16, 16:

    amicior Cilicum aerariis quam nostro,

    id. ib. 7, 1, 6; id. Fam. 3, 2, 1.— Sup.:

    Deiotarum, fidelissimum regem atque amicissimum rei publicae nostrae,

    Cic. Att. 15, 2, 2:

    cum summi viri, tum amicissimi,

    id. Am. 2, 8:

    amicissimi viri,

    Suet. Caes. 1:

    successor conjunctissimus et amicissimus,

    Cic. Fam. 3, 3:

    hoc libro ad amicum amicissimus de amicitiā scripsi,

    id. Am. 1, 5; 23, 88 (but the comp. and sup. may sometimes be rendered as belonging to 2. amicus, a greater friend, the greatest friend, as in Cic. Att. 16, 16, and Am. 1, 5; so in Gr. basileus etc.).—
    B.
    Of things, kindly, pleasing (mostly poet.;

    so Cic. rarely): nihil homini amico est opportuno amicius,

    Plaut. Ep. 3, 3, 44:

    secundum te nihil est mihi amicius solitudine,

    Cic. Att. 12, 15:

    portus intramus amicos,

    Verg. A. 5, 57: fessos opibus solatur amicis, id. [p. 106] ib. 5, 416:

    vento amico ferri,

    Ov. Tr. 1, 5, 17:

    per amica silentia lunae,

    Verg. A. 2, 255:

    amici imbres,

    id. G. 4, 115:

    sidus amicum,

    Hor. Epod. 10, 9:

    sol amicum tempus agens,

    bringing the welcome hour, id. C. 3, 6, 43:

    tempus fraudibus amicum,

    Stat. S. 5, 2, 39:

    brevitas postulatur, qui mihimet ipsi amicissima est,

    Cic. Quinct. 34.—
    * C.
    Amicum est mihi (after the Gr. philon esti moi; in pure Lat., mihi cordi est, etc.); with inf., it pleases me, it accords with my feelings:

    nec dis amicum est nec mihi te prius Obire,

    Hor. C. 2, 17, 2.—Hence, adv., in a friendly manner, kindly, amicably.
    a.
    Old form ămīcĭter, Pac. ap. Non. 510, 26; Plaut. Pers. 2, 3, 3.—
    b.
    Class. form ămīcē:

    facis amice,

    Cic. Am. 2, 9:

    haec accipienda amice,

    id. ib. 24, 88; id. Fin. 1, 10; id. Off. 1, 26. —
    * Comp., Front. ad M. Caes. 1, 6.— Sup., Cic. Div. in Caecil. 9; Caes. B. C. 2, 17.
    2.
    ămīcus, i, m. [from amo, as philos from phileô, and from ] ( gen. plur. amicūm, Ter. Heaut. prol. 24).
    A.
    A friend; constr. with gen. or poss. adj.; v. Zumpt, Gram. §

    410: est is (amicus) tamquam alter idem,

    Cic. Am. 21, 80 (cf. id. ib. 25, 92; id. Off. 1, 17):

    amicum qui intuetur, tamquam exemplar intuetur sui,

    id. Am. 7, 23:

    Non tam utilitas parta per amicum, quam amici amor ipse delectat,

    id. ib. 14, 51: Amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. ib. 17, 64:

    boni improbis, improbi bonis amici esse non possunt,

    Cic. ib. 20, 74:

    ex omnibus saeculis vix tria aut quattuor nominantur paria amicorum,

    id. ib. 4, 15:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 54 and 57:

    vetus verbum hoc est, Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 4, 18:

    Respicis antiquum lassis in rebus amicum,

    Ov. P. 2, 3, 93:

    Alba tuus antiquissimus non solum amicus, verum etiam amator,

    Cic. Verr. 2, 3, 63 fin.:

    hospitis et amici mei M. Pacuvii fabula,

    id. Am. 7, 24:

    suis incommodis graviter angi non amicum sed se ipsum amantis est,

    of one loving not his friend, but himself, id. ib. 3, 10:

    ab amicis honesta petere, amicorum causā honesta facere,

    id. ib. 13, 44:

    paternus amicus ac pernecessarius,

    id. Fl. 6, 14:

    amicus novus,

    id. Am. 19, 67:

    vetus,

    id. ib.; Verg. A. 3, 82; Hor. S. 2, 6, 81; Ov. P. 1, 6, 53:

    amici ac familiares veteres,

    Suet. Tib. 55:

    aequaevus,

    Verg. A. 5, 452:

    ardens,

    id. ib. 9, 198:

    dulcis,

    Hor. S. 1, 3, 69; Ov. P. 1, 8, 31:

    carus,

    Hor. C. 4, 9, 51; Ov. Tr. 3, 6, 7:

    jucundus,

    Hor. S. 1, 3, 93:

    amici jucundissimi et omnium horarum,

    Suet. Tib. 42:

    amicus propior,

    Hor. Ep. 1, 9, 5:

    fidelis,

    id. ib. 2, 2, 1; Vulg. Eccli. 6, 14:

    fidus,

    Hor. Ep. 1, 5, 24:

    verus,

    Cic. Am. 21, 82; Vulg. Eccli. 25, 12:

    mendax,

    Hor. A. P. 425:

    secernere blandum amicum a vero,

    Cic. Am. 25, 95:

    memor,

    Ov. Tr. 5, 9, 33:

    summus,

    Ter. Phorm. 1, 1, 1:

    primus,

    Vulg. 1 Macc. 10, 65:

    amici tristes,

    Hor. C. 1, 7, 24:

    maesti,

    Ov. Tr. 1, 9, 5:

    dives,

    Hor. Ep. 1, 8, 24:

    inops,

    id. S. 1, 2, 5:

    inferioris ordinis amici,

    Cic. Am. 19, 69:

    communes amici,

    Cic. Fam. 5, 2:

    amice, salve!

    Ter. Eun. 3, 5, 12; so Cat. 55, 7; Verg. A. 6, 507; Hor. C. 2, 14, 6; and Vulg. Matt. 20, 13:

    magnanimi veritatis amici,

    Cic. Off. 1, 19:

    amicos parare,

    Ter. And. 1, 1, 39:

    amicos parare optimam vitae, ut ita dicam, supellectilem,

    Cic. Am. 15, 55:

    minus amicorum habens,

    Ter. Eun. 4, 6, 22:

    me unum atque unicum amicum habuit,

    Cat. 73, 6;

    amicos habere,

    Cic. Am. 11, 36; so Vulg. Prov. 22, 11:

    nos sibi amicos junget,

    Ter. Hec. 5, 2, 32; Hor. S. 1, 3, 54:

    amicum servare,

    id. ib.:

    amicum servare per durum tempus,

    Ov. P. 2, 6, 29:

    aliquo uti amico,

    to have one as a friend, Cic. de Or. 1, 14, 62; Hor. S. 1, 4, 96:

    sibi amicum facere,

    Vulg. Luc. 16, 9:

    amicum diligere,

    Verg. A. 9, 430; Vulg. Deut. 13, 6:

    amico inservire,

    Ter. Heaut. 3, 1, 8:

    amico parcere,

    Hor. S. 1, 4, 35:

    et monendi amici saepe sunt et objurgandi,

    Cic. Am. 24, 88:

    amico ignoscere,

    Hor. Ep. 2, 2, 110:

    angorem pro amico capere,

    Cic. Am. 13, 48:

    amici jacentem animum excitare,

    id. ib. 16, 59:

    amicum consolari,

    Ov. Tr. 5, 4, 41:

    amico orbatus,

    Cic. Am. 3, 10:

    amicum offendere,

    Hor. S. 1, 3, 73:

    non paucis munitus amicis,

    Ov. P. 2, 3, 25.—Also for patronus, patron, protector; so Horace of Mæcenas, Epod. 1, 2:

    amicus potens,

    powerful friend, id. C. 2, 18, 12; so,

    magnus,

    Juv. 3, 57; 6, 313: Suet. Aug. 56:

    valentissimi,

    id. ib. 35.—And for socius, companion:

    trepido fugam exprobravit amico,

    Ov. M. 13, 69.—
    B.
    In polit. relations, a friend of the State (who was not always socius, an ally, but the socius was always amicus; cf.

    amicitia): Deiotarus ex animo amicus, unus fidelis populo Romano,

    Cic. Phil. 11, 13:

    socio atque amico regi,

    Liv. 37, 54; 7, 30 et saep.; Suet. Caes. 11.—
    C.
    In and after the Aug. per., a counsellor, courtier, minister of a prince, Nep. Milt. 3, 2 Dähn.:

    fuerunt multi reges ex amicis Alexandri Magni,

    id. Reg. 3, 1; so Suet. Caes. 70, 72; 70, 79; id. Aug. 16; 17; 35; 56; 66; id. Calig. 19; id. Ner. 5; id. Galb. 7 al.; cf. Ernest. ad Suet. Excurs. XV.—Hence, ămī-ca, ae, f.
    A.
    In bon. part., a female friend (very rare; cf. hetaira in Hom., Aristoph., Plato):

    amicae, cognatae,

    Ter. Hec. 4, 2, 16:

    at haec amicae erunt, ubi, etc.,

    id. ib. 5, 2, 24:

    Me (laedit) soror et cum quae dormit amica simul,

    Prop. 2, 6, 12:

    ibit ad adfectam, quae non languebit, amicam Visere,

    Ov. Am. 2, 2, 21; cf. Juv. 3, 12; 6, 353; 6, 455; 6, 481; so Inscr. Grut. 865, 17; 891, 4. —
    B.
    In mal. part., = meretrix, a concubine, mistress, courtesan (esp. freq. in the comic poets; so in Gr. hetaira com. in Att. usage): eum suus pater ab amicā abduxit, Naev. ap. Gell. 6, 8:

    mulierem pejorem quam haec amica est Phaedromi non vidi,

    Plaut. Curc. 5, 1, 3; so id. Trin. 3, 2, 25; 3, 4, 22; id. Cist. 2, 3, 28; id. Ep. 5, 2, 36; 5, 2, 39 al.:

    sive ista uxor sive amica est,

    Ter. And. 1, 3, 11; id. Heaut. 1, 1, 52; 1, 2, 15; 3, 3, 6; 4, 6, 15 et saep.; Cic. Att. 10, 10; Dig. 50, 16, 144.

    Lewis & Short latin dictionary > amecus

  • 20 amicus

    1.
    ămīcus (old form ămēcus, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), a, um, adj. [amo], friendly, kind, amicable, favorable, inclined to, liking; constr. with dat., Zumpt, Gram. §

    410: animo esse amico erga aliquem,

    Ter. Hec. 3, 3, 29; Cic. Fam. 1, 7, 3:

    tribuni sunt nobis amici,

    id. Q. Fr. 1, 2 fin.:

    homo amicus nobis jam inde a puero,

    Ter. Ad. 3, 3, 86:

    Pompeium tibi valde amicum esse cognovi,

    Cic. Fam. 1, 8, 5; id. Att. 9, 5:

    amicus non magis tyranno quam tyrannidi,

    Nep. Dion, 3, 2; id. Att. 9:

    male numen amicum,

    Verg. A. 2, 735; Ov. F. 3, 834:

    (Fortuna) amica varietati constantiam respuit,

    Cic. N. D. 2, 16:

    amica luto sus,

    fond of, Hor. Ep. 1, 2, 26.— Comp.:

    mihi nemo est amicior Attico,

    Cic. Att. 16, 16:

    amicior Cilicum aerariis quam nostro,

    id. ib. 7, 1, 6; id. Fam. 3, 2, 1.— Sup.:

    Deiotarum, fidelissimum regem atque amicissimum rei publicae nostrae,

    Cic. Att. 15, 2, 2:

    cum summi viri, tum amicissimi,

    id. Am. 2, 8:

    amicissimi viri,

    Suet. Caes. 1:

    successor conjunctissimus et amicissimus,

    Cic. Fam. 3, 3:

    hoc libro ad amicum amicissimus de amicitiā scripsi,

    id. Am. 1, 5; 23, 88 (but the comp. and sup. may sometimes be rendered as belonging to 2. amicus, a greater friend, the greatest friend, as in Cic. Att. 16, 16, and Am. 1, 5; so in Gr. basileus etc.).—
    B.
    Of things, kindly, pleasing (mostly poet.;

    so Cic. rarely): nihil homini amico est opportuno amicius,

    Plaut. Ep. 3, 3, 44:

    secundum te nihil est mihi amicius solitudine,

    Cic. Att. 12, 15:

    portus intramus amicos,

    Verg. A. 5, 57: fessos opibus solatur amicis, id. [p. 106] ib. 5, 416:

    vento amico ferri,

    Ov. Tr. 1, 5, 17:

    per amica silentia lunae,

    Verg. A. 2, 255:

    amici imbres,

    id. G. 4, 115:

    sidus amicum,

    Hor. Epod. 10, 9:

    sol amicum tempus agens,

    bringing the welcome hour, id. C. 3, 6, 43:

    tempus fraudibus amicum,

    Stat. S. 5, 2, 39:

    brevitas postulatur, qui mihimet ipsi amicissima est,

    Cic. Quinct. 34.—
    * C.
    Amicum est mihi (after the Gr. philon esti moi; in pure Lat., mihi cordi est, etc.); with inf., it pleases me, it accords with my feelings:

    nec dis amicum est nec mihi te prius Obire,

    Hor. C. 2, 17, 2.—Hence, adv., in a friendly manner, kindly, amicably.
    a.
    Old form ămīcĭter, Pac. ap. Non. 510, 26; Plaut. Pers. 2, 3, 3.—
    b.
    Class. form ămīcē:

    facis amice,

    Cic. Am. 2, 9:

    haec accipienda amice,

    id. ib. 24, 88; id. Fin. 1, 10; id. Off. 1, 26. —
    * Comp., Front. ad M. Caes. 1, 6.— Sup., Cic. Div. in Caecil. 9; Caes. B. C. 2, 17.
    2.
    ămīcus, i, m. [from amo, as philos from phileô, and from ] ( gen. plur. amicūm, Ter. Heaut. prol. 24).
    A.
    A friend; constr. with gen. or poss. adj.; v. Zumpt, Gram. §

    410: est is (amicus) tamquam alter idem,

    Cic. Am. 21, 80 (cf. id. ib. 25, 92; id. Off. 1, 17):

    amicum qui intuetur, tamquam exemplar intuetur sui,

    id. Am. 7, 23:

    Non tam utilitas parta per amicum, quam amici amor ipse delectat,

    id. ib. 14, 51: Amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. ib. 17, 64:

    boni improbis, improbi bonis amici esse non possunt,

    Cic. ib. 20, 74:

    ex omnibus saeculis vix tria aut quattuor nominantur paria amicorum,

    id. ib. 4, 15:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 54 and 57:

    vetus verbum hoc est, Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 4, 18:

    Respicis antiquum lassis in rebus amicum,

    Ov. P. 2, 3, 93:

    Alba tuus antiquissimus non solum amicus, verum etiam amator,

    Cic. Verr. 2, 3, 63 fin.:

    hospitis et amici mei M. Pacuvii fabula,

    id. Am. 7, 24:

    suis incommodis graviter angi non amicum sed se ipsum amantis est,

    of one loving not his friend, but himself, id. ib. 3, 10:

    ab amicis honesta petere, amicorum causā honesta facere,

    id. ib. 13, 44:

    paternus amicus ac pernecessarius,

    id. Fl. 6, 14:

    amicus novus,

    id. Am. 19, 67:

    vetus,

    id. ib.; Verg. A. 3, 82; Hor. S. 2, 6, 81; Ov. P. 1, 6, 53:

    amici ac familiares veteres,

    Suet. Tib. 55:

    aequaevus,

    Verg. A. 5, 452:

    ardens,

    id. ib. 9, 198:

    dulcis,

    Hor. S. 1, 3, 69; Ov. P. 1, 8, 31:

    carus,

    Hor. C. 4, 9, 51; Ov. Tr. 3, 6, 7:

    jucundus,

    Hor. S. 1, 3, 93:

    amici jucundissimi et omnium horarum,

    Suet. Tib. 42:

    amicus propior,

    Hor. Ep. 1, 9, 5:

    fidelis,

    id. ib. 2, 2, 1; Vulg. Eccli. 6, 14:

    fidus,

    Hor. Ep. 1, 5, 24:

    verus,

    Cic. Am. 21, 82; Vulg. Eccli. 25, 12:

    mendax,

    Hor. A. P. 425:

    secernere blandum amicum a vero,

    Cic. Am. 25, 95:

    memor,

    Ov. Tr. 5, 9, 33:

    summus,

    Ter. Phorm. 1, 1, 1:

    primus,

    Vulg. 1 Macc. 10, 65:

    amici tristes,

    Hor. C. 1, 7, 24:

    maesti,

    Ov. Tr. 1, 9, 5:

    dives,

    Hor. Ep. 1, 8, 24:

    inops,

    id. S. 1, 2, 5:

    inferioris ordinis amici,

    Cic. Am. 19, 69:

    communes amici,

    Cic. Fam. 5, 2:

    amice, salve!

    Ter. Eun. 3, 5, 12; so Cat. 55, 7; Verg. A. 6, 507; Hor. C. 2, 14, 6; and Vulg. Matt. 20, 13:

    magnanimi veritatis amici,

    Cic. Off. 1, 19:

    amicos parare,

    Ter. And. 1, 1, 39:

    amicos parare optimam vitae, ut ita dicam, supellectilem,

    Cic. Am. 15, 55:

    minus amicorum habens,

    Ter. Eun. 4, 6, 22:

    me unum atque unicum amicum habuit,

    Cat. 73, 6;

    amicos habere,

    Cic. Am. 11, 36; so Vulg. Prov. 22, 11:

    nos sibi amicos junget,

    Ter. Hec. 5, 2, 32; Hor. S. 1, 3, 54:

    amicum servare,

    id. ib.:

    amicum servare per durum tempus,

    Ov. P. 2, 6, 29:

    aliquo uti amico,

    to have one as a friend, Cic. de Or. 1, 14, 62; Hor. S. 1, 4, 96:

    sibi amicum facere,

    Vulg. Luc. 16, 9:

    amicum diligere,

    Verg. A. 9, 430; Vulg. Deut. 13, 6:

    amico inservire,

    Ter. Heaut. 3, 1, 8:

    amico parcere,

    Hor. S. 1, 4, 35:

    et monendi amici saepe sunt et objurgandi,

    Cic. Am. 24, 88:

    amico ignoscere,

    Hor. Ep. 2, 2, 110:

    angorem pro amico capere,

    Cic. Am. 13, 48:

    amici jacentem animum excitare,

    id. ib. 16, 59:

    amicum consolari,

    Ov. Tr. 5, 4, 41:

    amico orbatus,

    Cic. Am. 3, 10:

    amicum offendere,

    Hor. S. 1, 3, 73:

    non paucis munitus amicis,

    Ov. P. 2, 3, 25.—Also for patronus, patron, protector; so Horace of Mæcenas, Epod. 1, 2:

    amicus potens,

    powerful friend, id. C. 2, 18, 12; so,

    magnus,

    Juv. 3, 57; 6, 313: Suet. Aug. 56:

    valentissimi,

    id. ib. 35.—And for socius, companion:

    trepido fugam exprobravit amico,

    Ov. M. 13, 69.—
    B.
    In polit. relations, a friend of the State (who was not always socius, an ally, but the socius was always amicus; cf.

    amicitia): Deiotarus ex animo amicus, unus fidelis populo Romano,

    Cic. Phil. 11, 13:

    socio atque amico regi,

    Liv. 37, 54; 7, 30 et saep.; Suet. Caes. 11.—
    C.
    In and after the Aug. per., a counsellor, courtier, minister of a prince, Nep. Milt. 3, 2 Dähn.:

    fuerunt multi reges ex amicis Alexandri Magni,

    id. Reg. 3, 1; so Suet. Caes. 70, 72; 70, 79; id. Aug. 16; 17; 35; 56; 66; id. Calig. 19; id. Ner. 5; id. Galb. 7 al.; cf. Ernest. ad Suet. Excurs. XV.—Hence, ămī-ca, ae, f.
    A.
    In bon. part., a female friend (very rare; cf. hetaira in Hom., Aristoph., Plato):

    amicae, cognatae,

    Ter. Hec. 4, 2, 16:

    at haec amicae erunt, ubi, etc.,

    id. ib. 5, 2, 24:

    Me (laedit) soror et cum quae dormit amica simul,

    Prop. 2, 6, 12:

    ibit ad adfectam, quae non languebit, amicam Visere,

    Ov. Am. 2, 2, 21; cf. Juv. 3, 12; 6, 353; 6, 455; 6, 481; so Inscr. Grut. 865, 17; 891, 4. —
    B.
    In mal. part., = meretrix, a concubine, mistress, courtesan (esp. freq. in the comic poets; so in Gr. hetaira com. in Att. usage): eum suus pater ab amicā abduxit, Naev. ap. Gell. 6, 8:

    mulierem pejorem quam haec amica est Phaedromi non vidi,

    Plaut. Curc. 5, 1, 3; so id. Trin. 3, 2, 25; 3, 4, 22; id. Cist. 2, 3, 28; id. Ep. 5, 2, 36; 5, 2, 39 al.:

    sive ista uxor sive amica est,

    Ter. And. 1, 3, 11; id. Heaut. 1, 1, 52; 1, 2, 15; 3, 3, 6; 4, 6, 15 et saep.; Cic. Att. 10, 10; Dig. 50, 16, 144.

    Lewis & Short latin dictionary > amicus

См. также в других словарях:

  • CADERE ter — in Lucta Veretum, victi erat. Omnis enim luctae ratio ad victoriam in eo consistebat, ut adversarius stans et erectus deiceretur, ac solo illideretur, quod π῾ῆξαι proprie Graeci dixêre. Unde εν σκελέων ἑδροςτρόφοι. luctatores vocantur Theocrito… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • parler — Parler: Loqui, Fari, Fabulari, Crepare, Verba facere, Mittere vocem, Voces facere, Sermocinari. {{t=g}}paralaléin,{{/t}} esse puto (ait Budaeus) quod lingua vernacula pro verbo loqui, Verba facere, dicit Parler, et {{t=g}}paralalian,{{/t}} quod… …   Thresor de la langue françoyse

  • EXPIATIONIS Festum — apud Israelitas, mcidens in diem decimum mensis Tisri, qui nostro Septembri respondet, Levit. c. 13. toto exponitur. Nomen habebat ab expiando: Sacerdos enim summus, hoc in Festo inprimis, CHRISTI typum gerens, sua populiqueve peccata confessus,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DIES — I. DIES Nicanoris, Festum Iudaeorum, de quo infra in voce Iudith. Diespiter, Iuppiter, quasi diei, i. e. lucis pater, uti Macrob. interpretatur. Hostat. l. 1. Carm. od. 34. v. 5. Namque Diespiter Igni corusco nubila dividens. Et idem l. 3. Carm.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MILITES — I. MILITES Haeretici, qui alias Floriniani et Corpocratiani, sic dicti, quia de Militaribus fuerunt, Philastrius de Haeres. Part. 3. c. 10, II. MILITES qui aetate apud Romanos lecti, indicat Lex a Sempronio Graccho Tribuno Plebis lata: Ne quis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Legio XV Primigenia — Sestercio emitido en Roma en 37 38 con el retrato y titulatura imperial de Calígula, creador de la Legio XV Primigenia Activa Desde 39 hasta 70 …   Wikipedia Español

  • Интеллигенция — В данной статье или разделе имеется список источников или внешних ссылок, но источники отдельных утверждений остаются неясными из за отсутствия сносок …   Википедия

  • cause — 1 n 1: something that brings about an effect or result the negligent act which was the cause of the plaintiff s injury ◇ The cause of an injury must be proven in both tort and criminal cases. actual cause: cause in fact in this entry but–for… …   Law dictionary

  • ADVOCARE — in LL. Inae Regis, apud Bromptonum c. 52. 59. in LL. Ethelredi part. 2. c. 9. part. 3. c. 10. et in LL. Eduardi Regis Saxonicis c. 2. est rem factam agnoscere, seu in se suscipere, Gall. advover: furtô inprimis venditam. Erat enim olim in mote… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ALBIGENSES — ab Albiga seu Albigio, de quo supra, dicti, alias Catari, Publicani, Patarini, Gazari, ob varias rationes: Pasagieri, ab exilio; aliisque nominibus a doctoribus suis appellati, contra immensam Pontificum in rebus fidei auctoritatem, quam sibi… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DIGITUS — an ex digerendo an ex Graeco δεικνύειν? Primore digito in erectum pollicem residente, Deos olim a Gentibus salutatos docet Appul. Metam. l; 4. Et admoventes oribus suis dexteram, primore digito in erectum pollicem residente: ut ipsam prorsus Deam …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»